Με αφορμή την έκδοση του αναμνηστικού νομίσματος κυκλοφορίας 2 ευρώ με θέμα: «150 χρόνια από τη γέννηση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή», τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου 2023 πραγματοποιήθηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος εκδήλωση προς τιμήν του μεγάλου Έλληνα μαθηματικού.
Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυνε ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας και ομιλητές ήταν οι: Χαράλαμπος Βάρβογλης, ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ, ο οποίος μίλησε με θέμα: «Ο φυσικός Καραθεοδωρή: θερμοδυναμική, σχετικότητα, οπτική», Χριστίνα Π. Φίλη, τ. καθηγήτρια ΕΜΠ, μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας της Ιστορίας των Επιστημών, Médaille Koyré 2021, η οποία μίλησε με θέμα: «Φως εξ Ανατολών: Το σχέδιο του Καραθεοδωρή για την ίδρυση του Πανεπιστημίου στη Σμύρνη» και Στέφανος Γερουλάνος, καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Ζυρίχης, τ. Ιστορίας Ιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο οποίος μίλησε με θέμα: «Η επιρροή των προγόνων του Καραθεοδωρή και η σημασία στη εξέλιξη της προσωπικότητάς του».
Την εκδήλωση συντόνισε ο Διευθυντής του Ιδρύματος Εκτύπωσης Τραπεζογραμματίων και Αξιών (ΙΕΤΑ) Μάρκος Κονταξόπουλος.
Στον χαιρετισμό του ο κ. Στουρνάρας ανέφερε ότι η Τράπεζα της Ελλάδος τιμά έναν από τους μεγαλύτερους Έλληνες μαθηματικούς όλων των εποχών, ο οποίος κατέκτησε τη γενική αναγνώριση για την επιστημονική του ιδιοφυία, αλλά και για τις ανθρώπινες αρετές του. «Υπήρξε συνομιλητής του Αϊνστάιν και συνοδοιπόρος των μεγαλύτερων μαθηματικών του 20ού αιώνα, αλλά και του θεμελιωτή της κβαντικής θεωρίας Μαξ Πλανκ. Ο Καραθεοδωρή διακόνησε την επιστήμη του στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Γερμανίας και της Αμερικής, αλλά δεν ξέχασε ποτέ την πατρίδα του, ανταποκρινόμενος στις προσκλήσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου για να συμβάλει στην οργάνωση και τη λειτουργία των ανωτάτων σχολών της Ελλάδας. Ανήκει σε εκείνη την κατηγορία των Ελλήνων της διασποράς που διακρίνονται για την υψηλή αίσθηση του καθήκοντος προς την πατρίδα τους και κάνουν ό,τι μπορούν για να τη βοηθήσουν. Με το έργο και το βίο του αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα για όλους εμάς και για τις επόμενες γενεές», επεσήμανε ο κ. Στουρνάρας.
Ο κ. Βάρβογλης στην ομιλία του τόνισε ότι πέρα από τη σημαντική συνεισφορά του στην καθαρή μαθηματική επιστήμη, ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή είχε εργασθεί ερευνητικά και σε θέματα μαθηματικής φυσικής. Εκεί είχε σημαντικό έργο στην οπτική, όπου απέδειξε ότι τα σφάλματα των σφαιρικών φακών και κατόπτρων δεν μπορούν να διορθωθούν, στη θερμοδυναμική, την οποία θεμελίωσε με τον τρόπο που διδάσκεται σήμερα, και στη σχετικότητα, όπου απέδειξε ότι η Ειδική Θεωρία Σχετικότητας του Αϊνστάιν είναι ειδική περίπτωση μιας γενικότερης ομάδας θεωριών.
Η κυρία Φίλη αναφέρθηκε στην ουσιαστική συμβολή του Καραθεοδωρή στην υλοποίηση της ιδέας του Ελευθερίου Βενιζέλου για την ίδρυση ενός δεύτερου πανεπιστημίου στην Ελλάδα, μετά από αυτό της Αθήνας. Ο Βενιζέλος υιοθέτησε το σχέδιο του Καραθεοδωρή και αποφάσισε το δεύτερο ελληνικό πανεπιστήμιο να ιδρυθεί στη Σμύρνη, που μόλις είχε απελευθερωθεί. Δυστυχώς όμως τα τραγικά γεγονότα του Αυγούστου του 1922 δεν επέτρεψαν την λειτουργία του. «Το ‘Φως εξ’ Ανατολών’, όπως ονόμασε το δημιούργημά του ο Καραθεοδωρή, δεν έμελλε ποτέ να φωτίσει τον κόσμο και η ελληνική γλώσσα, η επίσημη γλώσσα του πανεπιστημίου, δεν μπόρεσε να αποτελέσει τη γέφυρα προσέγγισης που ονειρεύθηκε για τόσους διαφορετικούς λαούς», ανέφερε η κυρία Φίλη.
Ο κ. Γερουλάνος μίλησε για τους επιφανείς προγόνους του Καραθεοδωρή και την επίδραση που άσκησε το οικογενειακό του περιβάλλον στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. «Εντρυφώντας στους προγόνους του βλέπει κανείς το βάρος που έφερε εις τους ώμους του», τόνισε. Το πλάτος των γνώσεων, η ελληνικότητα των σκέψεων, η πίστη στα ελληνορθόδοξα ιδεώδη και η γλωσσομάθεια χαρακτηρίζουν τον Καραθεοδωρή. «Στο ότι άφησε μετά από μια αστρονομική μαθηματική εξέλιξη την ανώτατη θέση του καθηγητού των Μαθηματικών στο Βερολίνο, για να πάει να ανοίξει ένα νέο πανεπιστήμιο, βλέπει κανείς ένα πατριωτισμό και οραματισμό που κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί», επεσήμανε.
Μιλώντας για το νόμισμα, ο κ. Κονταξόπουλος ανέφερε ότι το κορυφαίο προϊόν του Νομισματικού Προγράμματος είναι το αναμνηστικό κέρμα κυκλοφορίας 2 ευρώ, γιατί απευθύνεται σε όλους τους πολίτες των χωρών που χρησιμοποιούν το ευρώ. «Τι άραγε, αν όχι το πρόσωπο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, αντιπροσωπεύει καλύτερα το ελληνικό και ταυτόχρονα το ευρωπαϊκό και διεθνές στοιχείο; Ένα ανήσυχο πνεύμα με συμβολή στον παγκόσμιο πολιτισμό και το παγκόσμιο επιστημονικό γίγνεσθαι», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Είναι χαρά και πρόκληση όταν έχεις να υλοποιήσεις έργα σαν κι αυτό, όταν πρέπει σε ένα μικρό λαμπερό κομμάτι μετάλλου να αποτυπώσεις τη λάμψη ενός σπουδαίου Έλληνα», συνέχισε και αναφέρθηκε στους ανθρώπους του ΙΕΤΑ, «τους έμπειρους και ικανούς τεχνικούς και μηχανικούς, βραβευμένους γλύπτες, όπως ο κ. Σταματόπουλος που φιλοτέχνησε το πορτραίτο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, καλλιτέχνες άλλων ειδικοτήτων και ειδικούς γραφικών τεχνών, υπεύθυνους για την παραμικρή λεπτομέρεια», που ευθύνονται για το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα όλων των νομισμάτων.
Στο τέλος της εκδήλωσης έναν σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε η δισεγγονή του Καραθεοδωρή Δέσποινα Σκούταρη.
Στην εκδήλωση παρέστησαν οι πρώην πρωθυπουργοί Αντώνης Σαμαράς και Παναγιώτης Πικραμμένος, η πρώην πρόεδρος της Βουλής Άννα Μπενάκη-Ψαρούδα, οι πρώην Διοικητές της Τράπεζας της Ελλάδος Ευθύμιος Χριστοδούλου και Νικόλαος Γκαργκάνας και ο Δήμαρχος Ορεστιάδας Βασίλειος Μαυρίδης.
