7+1 απαντήσεις για τον εμβολιασμό – Ενημερώσου για να γνωρίζεις

Σύνταξη άρθρου: Δημήτρης Τσαϊρίδης Επιμέλεια: Χριστίνα Κ.Τσίγαλου, Κωνσταντίνος Αρβανιτίδης

- Χορηγούμενη-

Γιατί είναι σημαντικό να εμβολιαστούμε όσο το δυνατόν περισσότεροι;

Επειδή ο μαζικός εμβολιασμός του πληθυσμού είναι ο μοναδικός ρεαλιστικός τρόπος αντιμετώπισης της πανδημίας που θα οδηγήσει σε εκρίζωση της όπως συνέβη και με άλλες ασθένειες που οφείλονται σε ιούς όπως η πολιομυελίτιδα, η ιλαρά και η ευλογιά.

Η εφαρμογή αυστηρών μέτρων απαγόρευσης κυκλοφορίας, η τήρηση αποστάσεων, η χρήση μάσκας σε συνδυασμό με την υγιεινή των χεριών μειώνουν αλλά δεν εξαλείφουν την πιθανότητα μετάδοσης της νόσου COVID19.

Επιπλέον, η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου με προϋπάρχοντα αλλά και νέα φαρμακευτικά σκευάσματα δεν έχει φέρει ακόμα τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Τα εμβόλια όπου έχουν εφαρμοστεί έχουν σώσει περισσότερες ανθρώπινες ζωές από κάθε άλλη ανθρώπινη παρέμβαση. Μπορούν να αποτρέψουν την μόλυνση από τον ιό και να αποδείξουν για ακόμα μια φορά πως η καλύτερη θεραπεία είναι πάντα η πρόληψη.

Πώς αναπτύχθηκε όμως τόσο γρήγορα η τεχνολογία για την κατασκευή του εμβολίου;

Χρησιμοποιήθηκε όλη η υπάρχουσα εμπειρία από την έρευνα για άλλους συγγενικούς ιούς αφού προσπάθειες για εμβόλιο SARS και MERS που ανήκουν επίσης στους κορονοιούς ξεκινούν ήδη από το 2003.
Επιπλέον η τεχνολογία εμβολίου βασιζόμενη στο mRNA είναι γνωστή εδώ και 30 χρόνια από την έρευνα για τον καρκίνο .

Από την πρώτη στιγμή πολυάριθμες ερευνητικές ομάδες, με μεγάλη χρηματοδότηση από ιδιωτικά κεφάλαια αλλά και κρατικά, ταυτόχρονα σε όλο τον κόσμο έδωσαν μάχη για την δημιουργία εμβολίου. Έτσι φτάσαμε σε λιγότερο από ένα χρόνο να έχουμε στην διάθεση μας παραπάνω από ένα διαθέσιμα σκευάσματα/εμβόλια.

Είναι όμως ασφαλή τα εμβόλια; Πόσο συχνά παρουσιάζονται ανεπιθύμητες ενέργειες;

Δεν υπάρχει κανένα σκεύασμα για το οποίο να απουσιάζει εντελώς οποιαδήποτε ανεπιθύμητη ενέργεια. Σε αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε να μην θεωρούνται ασφαλή φάρμακα που χρησιμοποιούνται καθημερινά στην πράξη από χρόνια, τροφές και άλλες ουσίες που φέρονται ικανές να προκαλέσουν ποικίλες αλλεργικές αντιδράσεις.

Για να εξασφαλισθεί εκ των προτέρων η ασφάλεια στην χρήση των εμβολίων έχουν προηγηθεί αυστηρές και πολλαπλές φάσεις δοκιμών πριν εγκριθεί η χρήση τους ενώ και μετά την μαζική παραγωγή συνεχίζουν να ελέγχονται με δοκιμές.

Σε ότι αφορά τις παρενέργειες συνήθως σχετίζονται με ήπιες ανεπιθύμητες τοπικές αντιδράσεις (όπως πόνος και ερυθρότητα στο σημείο χορήγησης του εμβολίου ή ελαφρύς πυρετός) και θεωρούνται απόλυτα αναμενόμενες. Πιο σοβαρές παρενέργειες (όπως αναφυλακτικές αντιδράσεις) θεωρούνται σαφώς πολύ λιγότερο πιθανές, για αυτό όμως και στα σημεία χορήγησης του εμβολίου θα υπάρχει ιατρονοσηλευτικό προσωπικό με κατάλληλο εξοπλισμό αντιμετώπισης ανάλογων περιστατικών.

Πώς λειτουργούν τα βασιζόμενα στο mRNA εμβόλια; Υπάρχει ο κίνδυνος να ενσωματώνονται στο ανθρώπινο γενετικό υλικό;

Το εμβολιαζόμενο κομμάτι του mRNA είναι ας φανταστούμε το όχημα που μεταφέρει την ‘συνταγή’ για την σύνθεση ενός τμήματος του ιού.

Μετά την είσοδο του στο κύτταρο παράγονται αντίγραφα συνήθως της πρωτεΐνης S στο πρωτόπλασμα και δεν ενσωματώνονται στον πυρήνα που περιέχει το γενετικό υλικό. Στη συνέχεια το mRNA καταστρέφεται και τα αντίγραφα απελευθερώνονται στον οργανισμό, αναγνωρίζονται ως ξένα χωρίς την εμφάνιση όμως νόσου και προκαλούν τελικά την παραγωγή αντισωμάτων που προστατεύουν τον οργανισμό.

Τα εμβόλια COVID19 συνιστάται να γίνονται άμεσα σε ευαίσθητα κομμάτια του πληθυσμού όπως παιδιά και εγκύους;

Στις πρώτες κλινικές μελέτες για όλα τα εμβόλια COVID19 δεν συμπεριλήφθηκαν παιδιά, έφηβοι και γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης. Συνήθως οι μελέτες αυτές ξεκινούν μόλις ολοκληρωθεί η πρώτη φάση εμβολιασμού του υπόλοιπου πληθυσμού.

Για αυτό τον λόγο δεν θα συμπεριληφθούν στις αρχικές ομάδες εμβολιασμού.

Βέβαια αναμένεται σύντομα έναρξη δοκιμών σε εφήβους ηλικίας 12-18 ετών, σε ασθενείς με HIV, ενώ κάποιες τελευταίες απόψεις θέλουν τις θηλάζουσες γυναίκες να μπορούν να εμβολιαστούν.

Τα δεδομένα όμως μπορεί να αλλάξουν και γι αυτό είναι υπεύθυνη η Επιτροπή Εμβολιασμών.

Για πόσο καιρό μας θα μας προστατεύει το εμβόλιο; Υπάρχει περίπτωση να επαναλαμβάνεται;

Η αλήθεια είναι πως ο έλεγχος της χρονικής διάρκειας που προσφέρουν προστασία τα εμβόλια δεν έχει ακόμα απαντηθεί με σαφήνεια.
Οι τελευταίες απόψεις που υιοθέτει και ο ΠΟΥ αναφέρουν πως θα υπάρχει προστασία από την νόσο σε όσους εμβολιαστούν για χρονική διάρκεια 6 μηνών. Δεν θα αφορά όμως το 100% όσων εμβολιαστούν καθώς ένα κομμάτι του πληθυσμού για διάφορους λόγους δεν θα ανταποκριθεί πλήρως με επιτυχία στον εμβολιασμό.

Αναμένουμε οδηγίες αν θα γίνεται έλεγχος της ανοσίας με προσδιορισμό IgG αντισωμάτων.

Σε ένα πιθανό σενάριο πάντως, ο εμβολιασμός είναι δυνατόν να επαναλαμβάνεται 1 φορά τον χρόνο σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού (σε δύο δόσεις όπως και τώρα ή απλά μια αναμνηστική), ακριβώς όπως στην Γρίπη.

Θα είναι αποτελεσματικό σε τυχόν νέες μεταλλάξεις του Ιού όπως αυτή που αναφέρεται στην Μεγάλη Βρετανία;

Η ανησυχία έγκειται στο ότι φαίνεται να μεταδίδεται πιο εύκολα, ίσως περισσότεροι άνθρωποι νοσήσουν σε συντομότερο χρονικό διάστημα αλλά δεν φαίνεται με τα μέχρι στιγμής δεδομένα να δημιουργεί βαρύτερη κλινική εικόνα.

Επιπλέον, τα εμβόλια πιστεύεται πως θα εξακολουθούν να λειτουργούν και να προσφέρουν προστασία ενάντια του νέου στελέχους καθώς τα αντισώματα που παράγονται μετά την χορήγηση του συνεχίζουν να αναγνωρίζουν και να καταπολεμούν και τον μεταλλαγμένο Ιό.

Τελικά πόσο κοντά είμαστε στο επανέλθουμε στην παλιά μας κανονικότητα;

Αν και πολλά κρίσιμα ερωτήματα μένουν να απαντηθούν μετά την χορήγηση εμβολίου σε Παγκόσμια κλίμακα, φαίνεται ότι η αρχή του τέλους ή έστω το τέλος της αρχής εξάπλωσης του Ιού θα βρει απάντηση.
Όμως δεν πρέπει να λησμονούμε ότι πολύ μεταδοτικά νοσήματα όπως η COVID19 χρειάζονται υψηλά επίπεδα ανοσίας στον πληθυσμό και για να επιτευχθεί αυτό ίσως χρειαστεί πάνω από ένα έτος.

Απαιτείται επαγρύπνηση, εφαρμογή προγραμμάτων μαζικού εμβολιασμού με επαναληπτικές δόσεις εάν κριθεί απαραίτητο για ικανοποιητική ανοσολογική απάντηση και οπωσδήποτε πιστή εφαρμογή όλων των απαραίτητων μέτρων που αποτρέπουν την εξάπλωση του Ιού όπως τα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα για κάποιο ακόμα χρονικό διάστημα.