Ο Ρώσο Ουκρανικός πόλεμος που συνεχίζεται για 5 μήνες στο Θέατρο Επιχειρήσεων της Ανατολικής και Νότιας Ουκρανίας κυρίως, έχει επιφέρει τεράστιες παρεπόμενες επιπτώσεις γεωπολιτικές ανά τον κόσμο. Δεδομένο είναι ότι κανείς από όλους τους εμπλεκόμενους δεν περίμενε μεσοπρόθεσμα οι συνέπειες να εμφανιστούν άμεσα παντού ανά τον κόσμο υπό μορφή έλλειψης προϊόντων ή μεγάλης ενεργειακής ανατίμησης.
1. Ενεργειακές συνέπειες
Οι ΗΠΑ κατόρθωσαν να ανατρέψουν την ενεργειακή ρωσική παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη και να τροφοδοτήσουν με 50 δις κυβικών μέτρων φυσικού αερίου τον χρόνο την ΕΕ μέχρι το 2030 σταματώντας έμμεσα την λειτουργία του νέου Nord Stream 2 και την ρωσική τροφοδοσία. Το ερώτημα που τίθεται είναι που θα βρεθούν τα υπόλοιπα 100 δις κυβικά φυσικού αερίου τον χρόνο που αναγκαιούν στην Ευρώπη και κυρίως στην Γερμανία και Γαλλία. Η Κίνα όμως από την πλευρά της, πρόσθεσε στην ενεργειακή της ρωσική τροφοδοσία την κατασκευή του αγωγού αερίου Power of Siberia 2 που θα ανεβάσει την εξαγωγική δυνατότητα της Ρωσίας προς την Κίνα στα 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα τον χρόνο ενώ από το 2019 λειτουργεί ο αγωγός Power of Siberia 1. Το κλείσιμο της στρόφιγγας για 10 ημέρες στον Nord Stream 1 από την Ρωσία, λόγω συντήρησης των καναδέζικων συμπιεστών που εμπίπτουν στις κυρώσεις κατά τις Ρωσίας, προκαλούν εφιαλτικά σενάρια στην Γερμανία η οποία στερείται τερματικούς σταθμούς LNG.
2. ΝΑΤΟικές συνέπειες
Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ σηματοδοτεί πλέον τις νέες σχέσεις των κρατών μελών του ΝΑΤΟ με την Τουρκία. Η Τουρκία φαίνεται να αποτελεί πολιτική παραφωνία εκβιάζοντας όλη την συμμαχία για την είσοδο της Φινλανδίας και Σουηδίας. Επιπλέον η Τουρκία φαίνεται πλέον να τοποθετείται στον συνασπισμό της Ανατολής και ιδιαίτερα ως στρατηγικός εταίρος της Ρωσίας, του Ιράν, του Πακιστάν, του Κατάρ και επίσημα πλέον μέλος του Διαλόγου στον Οργανισμό της Συνεργασίας της Σαγκάης.
Η πολιτική και ιδεολογική στροφή της Τουρκίας προς τα Ανατολικά ανέδειξε τον ρόλο της Ελλάδας με την ΕΕ, ΝΑΤΟ και την Δύση. Με την παράκαμψη των κλειστών Στενών του Βοσπόρου, το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης αποτελεί τον κύριο ανεφοδιασμό των συμμαχικών δυνάμεων, μειώνοντας την στρατηγική σημασία των στενών ενώ η μελλοντική διπλή σιδηροδρομική εμπορική γραμμή Αλεξανδρούπολης – Βουλγαρίας – Ρουμανίας αξίας 1, 33 δις ευρώ θα αποτελέσει το μεγαλύτερο στρατηγικό project (sea2sea) διακίνησης προϊόντων και ανθρώπινου δυναμικού στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη.
3. ΑΝΤΊ ΝΑΤΟικες συνέπειες
Ο Οργανισμός της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας (CSTO) και ο Οργανισμός για την Συνεργασία της Σαγκάης (SCO), έχoυν προσανατολίσει πλέον την Ρωσία, το μεγαλύτερο κράτος στον κόσμο, προς τα Ανατολικά σε ότι αφορά την υψηλή στρατηγική της και την ύπαρξή της μέσα στο διεθνές σύστημα χωρίζοντας πλέον την Ευρασία σε Ανατολή και Δύση. Ιδιαίτερα, οι πέντε χώρες BRICS αντιπροσωπεύουν έναν πληθυσμό σχεδόν 3,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, με ΑΕΠ 13,7 τρις δολάρια καλύπτοντας μια τεράστια εδαφική έκταση. Όμως η ανάπτυξη των Ιρανορωσοκινεζικών σχέσεων δίνει μία τεράστια προοπτική συνεργασίας σε μία απέραντη περιοχή της Ευρασίας που για τις ΗΠΑ θα αποτελεί πάντα μία ζώνη αντιπαράθεσης μελλοντικά.
Το Ιράν προτίθεται να εμπλακεί ενεργά στον Ρώσο Ουκρανικό πόλεμο παραδίδοντας εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη στη Ρωσία, η οποία δυσκολεύεται να επιταχύνει την προέλασή της στην ανατολική Ουκρανία εξαιτίας της σθεναρής αντίστασης που συναντά. Εν τω μεταξύ το Ιράν, η Ρωσία, η Κίνα και η Βενεζουέλα μαζί με επιπλέον 10 κράτη, ετοιμάζονται να πραγματοποιήσουν τον προσεχή Αύγουστο μια σειρά από στρατιωτικές ασκήσεις στη Λατινική Αμερική, σε μια επίδειξη δύναμης που έχει σκοπό να σηματοδοτήσει την έναρξη μίας στρατιωτικής αντίδρασης ενάντια στο ΝΑΤΟ και κυρίως στις ΗΠA. Στο στόχαστρο του ΝΑΤΟ για πρώτη φορά έχει τοποθετηθεί η Κίνα ως απειλή που θα αποτελέσει με βεβαιότητα την επόμενη αντιπαράθεση του ΝΑΤΟ.
4. Η έλλειψη ηγετών
Η έλλειψη μηχανισμών – πρωτοβουλιών από τον ΟΗΕ για τον τερματισμό του πολέμου αλλά και η ανυπαρξία ηγετών ανά το κόσμο να αναλάβουν πρωτοβουλία κατάπαυσης του πυρός φανερώνει την μεγάλη πόλωση που επικρατεί μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Μπάιντεν, Μακρόν, Σόλτς, Τζόνσον δεν κατόρθωσαν να συνδιαλλαγών με επιτυχία ούτε με την Ρωσία ούτε με την Ουκρανία. Επιπλέον τελευταία δεν τυγχάνουν και μεγάλης δημοτικότητας στα κράτη τους όπου ο Τζόνσον παραιτήθηκε, ο Μακρόν έχασε την πλειοψηφία στην Γαλλική Εθνοσυνέλευση ενώ ο Σολτς φαίνεται εντελώς ανεπαρκής.
Όλοι οι παραπάνω ηγέτες κρέμονται κυριολεκτικά από τις αποφάσεις των ΗΠΑ ενώ η στάση των ΗΠΑ στην διάρκεια της κρίσης και του Ρώσο Ουκρανικού πολέμου μέχρι τώρα συνεχίζει να είναι καιροσκοπική. Η μεγάλη οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία των 40 δις δολαρίων δεν επιλύει το πρόβλημα του πολέμου ενώ αντίθετα ενδυναμώνει την διαδικασία των εξοπλισμών. Η πρόσφατη απόφαση της ΕΕ για χορήγηση στην Ουκρανία καθεστώς υποψήφιας χώρας προς ένταξη, αφορά την γενικότερη στήριξής της σε ότι αφορά την μελλοντική στρατιωτική, οικονομική, ανθρωπιστική και πολιτική αποκατάστασή της και είναι περισσότερο σημασιολογική παρά πρακτική.
Το μεγάλο ερωτηματικό είναι πόσο θα διαρκέσει ο Ρώσο Ουκρανικός πόλεμος με τις σοβαρότατες συνέπειές του για όλη την ανθρωπότητα και τον τερματισμό του νέου διαφαινόμενου ψυχρού πολέμου.
Επιπλέον ερωτηματικό αποτελεί κατά πόσο ο χάρτης της Ουκρανίας θα αλλάξει και ποιες περιοχής της ρωσικής πρόσφατης κατάληψης θα επιστραφούν στην διαδικασία των ειρηνικών διαπραγματεύσεων όταν αυτή προκύψει και με ποιο καθεστώς.
Κωνσταντίνος Κούσαντας, Αντιστράτηγος ε.α. , MA στην Διεθνή Ασφάλεια (Plymouth) και Διεθνείς Σχέσεις (Brussels)
