Πολλά τα στερεότυπα για τα μοναχοπαίδια: από το ότι είναι κακομαθημένα και εγωκεντρικά μέχρι το ότι έχουν πάρει όλη την αγάπη των γονιών τους και άρα είναι ισορροπημένα και με αυτοπεποίθηση.
Φυσικά και οι δύο απόψεις έχουν βάση (και ενδεχομένως να έχουν κι εν μέρη δίκιο), αλλά στην πραγματικότητα, τα μοναχοπαίδια είναι απλώς παιδιά. Κι όπως όλα τα παιδιά, έχουν τη δική τους μοναδική προσωπικότητα και τη δική τους ιστορία.
Το μόνο σίγουρο είναι πως έχουν την αγάπη της μαμάς και του μπαμπά κατ’ αποκλειστικότητα, κάτι το οποίο ζηλεύουν τα παιδιά που τη μοιράζονται με τ’ αδέρφια τους. Αυτή η αγάπη, όμως, παρά τα πλεονεκτήματα που προσφέρει, μπορεί να γίνει και αβάσταχτη.
To να είσαι συνεχώς το επίκεντρο της προσοχής είναι ασφυκτικό
«Σε αντίθεση με όσα πιστεύουν οι περισσότεροι, μερικές φορές είναι ασφυκτικό να εστιάζετε όλη την προσοχή σας σε εμάς», περιγράφει ένα μοναχοπαίδι. «Θυμάμαι να έχω την αίσθηση ότι με βάζανε στο μικροσκόπιο, χωρίς πολλά περιθώρια για λάθη ή πειραματισμούς. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να είναι ανεξάρτητο και να αντισταθείτε στην παρόρμηση να ελέγχετε τα πάντα στη ζωή του. Δώστε του χώρο και βοηθήστε το να μάθει να λύνει τα προβλήματά του… μόνο του».
Η αλήθεια είναι πως συναντάμε πολύ συχνά μοναχοπαίδια που έχουν υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό τους, απόρροια των προσδοκιών που έχουν οι γονείς τους γι’ αυτά, με αποτέλεσμα να απογοητεύονται όταν δεν τα καταφέρνουν σε όλα τέλεια. Αυτή η συμπεριφορά, μαζί με την υπερπροστατευτικότητα και την τελειομανία των γονιών, μπορεί να γίνει τροχοπέδη στην συναισθηματική και κοινωνική τους ωρίμανση.
Οι γονείς μπερδεύουν τα συναισθήματα τους με αυτά του παιδιού τους
Συχνά, ανάμεσα σε γονείς και παιδιά υπάρχει συναισθηματική ταύτιση. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε τους γονείς να αναφέρονται στα παιδιά τους στον α’ πληθυντικό (π.χ. εμείς γράψαμε καλά στη γλώσσα αλλά όχι στα μαθηματικά ή κοιμόμαστε μόνο με πιπίλα). καλώς ή κακώς, οι γονείς προβάλλουν στα παιδιά τους τις αγωνίες και τις ανησυχίες τους, οικειοποιούνται τα συναισθήματά τους και δεν μπορούν να αντέξουν την απογοήτευση, τη στεναχώρια ή την αδικία που νιώθει το μοναχοπαίδι τους.
Με λίγα λόγια, το ένα και μοναδικό παιδί τους γίνεται το επίκεντρο της ζωής τους και, άθελά τους, μπερδεύουν τα δικά τους συναισθήματα με τα δικά του. Αυτό είναι ένα από τα πράγματα που αποφορτίζονται σημαντικά και μ’ ένα σχεδόν μαγικό τρόπο όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα παιδιά στην οικογένεια.
Συχνά μεγαλώνουν χωρίς ασφαλή όρια
Ένα άλλο μοναχοπαίδι που βρίσκεται στην εφηβεία, μας λέει σχεδόν με παράπονο πως χρειάζεται γονείς, όχι φίλους: «έχω δει από πρώτο χέρι γονείς με ένα παιδί να προσπαθούν να γίνουν ο καλύτερος τους φίλος. Σίγουρα αυτό συνέβη με μένα. Ο γονιός προσπαθεί να γίνει το αδερφάκι – φίλος που το παιδί του δεν έχει. Καταλαβαίνω ότι οι προθέσεις είναι καλές, όμως, μην το κάνετε! Αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε είναι γονείς που να θέτουν ισχυρά προσωπικά και συναισθηματικά όρια. Να είναι σταθεροί στις απόψεις τους και να μας καθοδηγούν μέχρι να πατήσουμε στα δικά μας πόδια. Αλήθεια, εκτιμούμε το ”όχι”!».
Τα μοναχοπαίδια μεγαλώνοντας επωμίζονται όλο το βάρος των γονιών
Όταν οι γονείς μεγαλώνουν και τα παιδιά ενηλικιώνονται, οι ρόλοι αντιστρέφονται. Τα παιδιά αρχίζουν να έχουν την έγνοια των ηλικιωμένων γονιών τους και «τρέχουν» κάθε φορά που χρειάζονται φροντίδα ή νοσηλεία ενώ κάποια στιγμή, θα πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι με την απώλεια των δυο πιο σημαντικών ανθρώπων της ζωής τους.
Όταν όλα αυτά τα μοιράζεσαι με τα αδέρφια σου, το βάρος τόσο σε πρακτικό και όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο, είναι μικρότερο. Όταν όμως καλείσαι να τα αντιμετωπίσει ολομόναχος, ο πόνος είναι αβάσταχτος. Ακόμα κι αν έχεις τη δική σου οικογένεια και τον κύκλο των φίλων σου, πρόκειται για συναισθήματα τα οποία μπορούν να καταλάβουν σε βάθος και άρα να σε παρηγορήσουν μόνο τα αδέρφια.
Το να είσαι η μοναδική αγάπη των γονιών σου κουβαλάει και πόνο
Με λίγα λόγια, τα παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς αδέρφια δεν χρειάζεται να μοιραστούν την αγάπη των γονιών τους, δεν ζουν την επώδυνη εμπειρία της «εκθρόνισης» από τον καινούργιο αδερφάκι που διεκδικεί μια θέση στην οικογένεια και, συν τοις άλλοις, του προσφέρονται περισσότερα υλικά αγαθά και ευκαιρίες καθώς είναι το μοναδικό παιδί στο σπίτι. Κάποιες φορές, όμως, το να είσαι μοναχοπαίδι κουβαλάει μοναξιά, ματαίωση και πόνο που μαθαίνεις σιγά σιγά να διαχειρίζεσαι.
