Πρωταθλητές Ευρώπης στις δαπάνες στέγασης (ενοίκιο ή δόση στεγαστικού δανείου) σε σχέση με το εισόδημά τους τα ελληνικά νοικοκυριά, σύμφωνα με μελέτη της ΕΚΤ.
Την πρώτη θέση στην Ευρωζώνη, σε ότι αφορά στις δαπάνες στέγασης (ενοίκιο ή δόση στεγαστικού δανείου) σε σχέση με το εισόδημά τους καταλαμβάνουν, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα ελληνικά νοικοκυριά.
Σύμφωνα με το βασικό συμπέρασμα της μελέτης η χρήση και η συντήρηση του σπιτιού κοστίζει πανάκριβα στα ελληνικά νοικοκυριά, καθώς το εισόδημά τους, το οποίο μάλιστα έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία κατά τουλάχιστον 25%, επιβαρύνονται πολύ περισσότερο σε σχέση με τα υπόλοιπα της Ευρωζώνης με δαπάνες που συνδέονται με τη στέγαση, ενοίκιο ή δόση στεγαστικού δανείου και τα παρελκόμενα της όπως οι δαπάνες για θέρμανση, πληρωμή λογαριασμών ΔΕΚΟ, συντήρηση κλπ.
Έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δείχνει ότι για περίπου 1 στα 3 νοικοκυριά στην Ελλάδα (36% περίπου) οι παραπάνω δαπάνες καλύπτουν περίπου το 40% του μηνιαίου διαθέσιμου εισοδήματος τους.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά μέσο όρο μόνο το 10% των νοικοκυριών είναι αναγκασμένα να διοχετεύουν τόσο μεγάλο μέρος τους εισοδήματος τους (40%) για τις ίδιες δαπάνες. Σε αμέσως χειρότερη θέση από την Ελλάδα βρίσκεται η Δανία όπου το ποσοστό των νοικοκυριών αυτών φθάνει στο 14%. Σε χώρες με οικονομίες παρόμοιες με την Ελληνική, όπως η Πορτογαλία το ποσοστό των νοικοκυριών είναι μικρότερο από το 6% ενώ στην Ιρλανδία και την Κύπρο είναι κάτω από το 4%.
Μάλιστα, η εικόνα θα ήταν ακόμα χειρότερη και τα νοικοκυριά θα έπρεπε να βάλουν ακόμα πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη, εάν οι τιμές των ακινήτων στη χώρα μας είχαν ακολουθήσει ανοδική πορεία την τελευταία δεκαετία ή έστω είχαν παραμείνει στα επίπεδα του 2010.
Ενδεικτικό της μεγάλης επιβάρυνσης που αποτελούν οι δαπάνες στέγασης για τα ελληνικά νοικοκυριά είναι επισήμανση τη μελέτης τη ΕΚΤ, σύμφωνα με την οποία εκτιμάται ότι οι δαπάνες που σχετίζονται με τη στέγαση απορρόφησαν το 2019 το 20% του οικογενειακού εισοδήματος.
Αύξηση οφειλών για στεγαστικές υποχρεώσεις
Το υψηλό κόστος στέγασης ήταν μία από τις αιτίες για την σημαντική αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών των Ελλήνων για τρέχουσες στεγαστικές υποχρεώσεις. Το 2019 πάνω από το 41% των ελληνικών νοικοκυριών είχαν κάποιου είδους οφειλή, είτε σε δάνεια, είτε σε ενοίκια, είτε σε λογαριασμούς,. Ακολουθούν η Βουλγαρία 29,3% και η Κύπρος με 17,6%. Στην Ε.Ε. το ποσοστό ήταν μόλις 8,2% σε μέσα επίπεδα.
Προφανώς, επισημάνουν οι αναλυτές τη ΕΚΤ ιδιαίτερο ρόλο στην διαμόρφωση της παραπάνω κατάστασης διαδραματίζουν οι εξελίξεις στην αγορά κατοικίας, όπως οι τιμές ενοικίασης και οι πληρωμές στεγαστικών δανείων.
Επιπλέον, όπως αναφέρεαι στην μελέτη της ΕΚΤ το κόστος στέγασης εξαρτάται από δομικά χαρακτηριστικά, , όπως το ποσοστό ιδιοκτησίας σπιτιού ή ορισμένα χαρακτηριστικά του νοικοκυριού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ενοικιαστές και τα λιγότερο εύπορα νοικοκυριά, για παράδειγμα, τείνουν να ξοδεύουν μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους στη στέγαση.
Πιο συμφέρουσα η αγορά κατοικίας
Ένα ακόμη συμπέρασμα της μελέτης αναδεικνύει το γεγονός ότι τε γενικές γραμμές οι ιδιοκτήτες ακινήτων εμφανίζονται λιγότερο επιβαρυμένοι σε σχέση με τους ενοικιαστές με το κόστος στέγασης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου δεν βαρύνονται με τις δόσεις αποπληρωμής ενός ενυπόθηκου δανείου η απλώς διαθέτουν ως ιδιοκτήτες υψηλό εισόδημα.
Επιπλέον, τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκτησίας σπιτιού μπορούν επίσης να συσχετιστούν με το συναίσθημα του νοικοκυριού ότι ανήκει σε μία ορισμένη κοινότητα η γειτονιά ή επίσης μπορεί να σηματοδοτούν καλύτερους όρους εκπαίδευσης (καλύτερα σχολεία, χώρους άθλησης κλπ) για τα παιδιά.
Περιορίζεται η ιδιοκατοίκηση
Ωστόσο όλη αυτή η εικόνα, όπως ήταν αναμενόμενο, έχει επηρεάσει ένα παραδοσιακό χαρακτηριστικό της ελληνικής οικογένειας. Έχει περιοριστεί η κατοχή ιδιόκτητου σπιτιού η οποία ωστόσο παραμένει στα ίδια επίπεδα με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Όπως δείχνουν τα στοιχεία του 2019, η ιδιοκατοίκηση στη χώρα μας έχει συρρικνωθεί σημαντικά. Συγκεκριμένα, το 75,4% των νοικοκυριών εμφανίζονται να έχουν ιδιόκτητο σπίτι, ενώ το υπόλοιπο 24,6% νοικιάζει κάποιο ακίνητο. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Ρουμανία με το εξωπραγματικό ποσοστό ιδιοκατοίκησης του 96%. Στην τελευταία θέση βρίσκεται η Ελβετία με το 42% των νοικοκυριών να έχουν δικό τους σπίτι και το υπόλοιπο 58% να προτιμά το ενοίκιο.
Με κριτήριο την ιδιοκατοίκηση οι Ελληνες δεν υστερούν από τους υπολοίπους κατοίκους της Ε.Ε καθώς το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα αγγίζει το 80%.
Βέβαια όπως επισημαίνεται και στη μελέτη τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης δεν είναι απαραίτητα θετικά ή αρνητικά. Μάλιστα , ένα φορολογικό σύστημα που ευνοεί δυσανάλογα την ιδιοκτησία σπιτιού, μέσω της έκπτωσης των τόκων από το φορολογητέο εισόδημα , μπορεί να δημιουργήσει στρεβλώσεις στην οικονομία.
