Όσα χρόνια θυμάμαι τον εαυτό μου σε αυτή την δουλειά πάντα θυμάμαι να αναφερόμαστε ανά τακτά χρονικά διαστήματα στο μεγάλο πρόβλημα του δημογραφικού.
Στοιχεία μελέτες διαπιστώσεις, σύνδεση πάντα με το θέμα του ασφαλιστικού και σε κάποιες ακραίες προσεγγίσεις σύνδεση ακόμη και με την εθνική μας κυριαρχία.
Τα πάντα έχουμε ακούσει τόσα χρόνια. Τα πάντα σε επίπεδο διαπιστώσεων. Χωρίς, όμως καμία ουσιαστική στρατηγική από την μεριά της πολιτείας, χωρίς κάποιον σχεδιασμό μακροπρόθεσμο και αποτελεσματικό.
Όχι δεν ανήκω σε εκείνους που τα περιμένουν όλα από το κράτος. Αλλά για ένα τέτοιο σημαντικό θέμα απαιτείται μια γενικότερη, σφαιρικότερη, πολυδιάστατη προσέγγιση και πολιτική. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κρατών που έχουν χαράξει για παράδειγμα μια κοινωνική πολιτική, ένα πλαίσιο κινήτρων και διευκολύνσεων άκρως επιτυχημένο για τα νέα ζευγάρια. Κι εμείς εδώ απλώς αρκούμαστε στο να περιγράφουμε και αν αναλύουμε το πρόβλημα.
Διάβαζα, όμως, τα τελευταία στοιχεία από ένα σύνολο ερευνών που διενήργησε το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στοιχεία ανησυχητικά που φανερώνουν την γιγάντωση του δημογραφικού προβλήματος στην χώρα μας.
Όπως μου έλεγε ο επικεφαλής των ερευνών Καθηγητής Δημογραφίας κ. Βύρωνας Κοτζαμάνης για πρώτη φορά από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 ο πληθυσμός των παιδιών 0-14 ετών είναι μικρότερος από αυτόν των Ελλήνων ηλικίας 65 ετών και άνω.
Η διαφορά στους αριθμούς είναι συντριπτική αφού υπολογίζεται ότι το 2018 η ομάδα άνω των 65 είναι κατά 800.000 μεγαλύτερη από τα παιδιά των 0-14 ετών! Ο κ. Κοτζαμάνης, διευθυντής του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας προσθέτει ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο.
Το 22% των κατοίκων της Ελλάδας είναι πλέον άνω των 65 ετών, ενώ το ποσοστό των 85 και άνω «αγγίζει» το 3,5% (το 1951 ήταν μόλις 0,04%. Βεβαίως έχουν αλλάξει πολλά από τότε. Και κυρίως το προσδόκιμο ζωής).
Η μείωση των γάμων και της γεννητικότητας, η αύξηση των εκτός γάμων γεννήσεων και των διαζυγίων, η ανάδειξη νέων μορφών συμβίωσης (παράδειγμα τα σύμφωνα συμβίωσης) συρρίκνωσαν όχι μόνο τον αριθμό των πολυμελών οικογενειών αλλά και αυτών των πολυτέκνων οικογενειών καθώς οι τρίτες και τέταρτες γεννήσεις από το 15% και 25% του συνόλου των γεννήσεων στις αρχές της δεκαετίας του ΄50 αποτελούν σήμερα το 10% και 8% αντιστοίχως.
Μονογονεϊκές οικογένειες. Το ποσοστό τους αυξάνεται. Αποτελούνται κυρίως από γυναίκες (απόρροια της αύξησης των διαζυγίων και των εκτός γάμου γεννήσεων που από το 2% το 1990 αγγίζουν πλέον το 10%). Αυξάνεται και ο αριθμός των άτεκνων ατόμων. Πάνω από το 20% σχεδόν των γυναικών που γεννήθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 δεν θα αποκτήσουν ένα παιδί.
Δεν θα σας κουράσω με άλλα στοιχεία. Θα μένω μόνο σε μία άκρως ανησυχητική πρόβλεψη. Το 2050 το ποσοστό των άνω 65 αν τα πράγματα πάνε με τους ίδιους ρυθμούς το ποσοστό άνω των 65 ετών και των άνω των 85 ετών στον συνολικό πληθυσμό (22% και 3,5% του 2019) αναμένεται να κυμανθεί από 30,3% έως 33,1 για τους πρώτους και από 4,95 έως 6,5% για τους δεύτερους. Τι δεν έχουμε καταλάβει ακριβώς;
Τα στοιχεία δημοσιεύθηκαν στα «Δημογραφικά Νέα» (έκδοση του εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας), με τίτλο «Ελλάδα – Δημογραφικές εξελίξεις και δημογραφικές προκλήσεις».
Δημήτρης Γιαγτζόγλου
