Πολλά είναι τα διλλήματα, ηθικά και άλλα, που γέννησε ο κορωνοϊός και η πανδημία της COVID-19 στην κοινωνία. Είναι αξιοσημείωτο όμως ότι στο θέμα του κορωνοϊού και της πανδημίας δεν υπάρχουν και δεν υπήρξαν ουσιαστικά διλλήματα και διχογνωμίες μεταξύ των επιστημόνων. Οι επιστήμονες είχαν και έχουν εντυπωσιακή επιτυχία έχοντας επιδείξει ασυνήθιστη ομοψυχία. Κινήθηκαν γρήγορα για να αποκαλύψουν τη δομή και της ιδιότητες του ιού, ανακάλυψαν, ανέπτυξαν και έθεσαν γρήγορα στην υπηρεσία της κοινωνίας αποτελεσματικά και ασφαλή εμβόλια, βρήκαν τρόπους να τα παράγουν σε τεράστιες ποσότητες και να τα διακινήσουν σε όλο τον κόσμο.
Διαφορετικές και ανταγωνίστριες εταιρείες συνεργάστηκαν άψογα για τον κοινό σκοπό. Όταν η Merck σταμάτησε την ανάπτυξη του δικού της πειραματικού εμβολίου καθώς τα αρχικά αποτελέσματα των κλινικών μελετών δεν ήταν ενθαρρυντικά, παραχώρησε κάποια από τα δικά της εργοστάσια παραγωγής εμβολίων στην Pfizer για να παράγει μεγαλύτερες ποσότητες από το δικό της, πολύ πετυχημένο εμβόλιο. Πολλές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν παραχωρήσει τα εργοστάσιά τους παραγωγής εμβολίων για την παραγωγή ων εμβολίων που κυκλοφορούν από άλλες εταιρείες.
Πέρα από τα εμβόλια, οι επιστήμονες ανακάλυψαν φάρμακα που βοηθάνε τόσο τους ασθενείς με προχωρημένη COVID 19 να αποφύγουν το θάνατο αλλά και άλλα που όταν χορηγηθούν νωρίς παρεμποδίζουν την επιδείνωση της νόσου. Ένα από αυτά, το πολυαναμενόμενο και στην Ελλάδα paxlovid της Pfizer, αποτελεί συνδυασμό μιας νέας αντιιϊκης ουσίας (νιρματρελβίρη) με μια παλαιότερη (ριτοναβίρη), άλλης εταιρείας. Άλλο ένα λαμπρό παράδειγμα συνεργασίας των επιστημόνων.
Αλλά και στον τομέα τη επικοινωνίας η επιστήμη έχει δώσει ξεκάθαρες, σαφείς απαντήσεις με πειστικό τρόπο. Οι επιστήμονες τα έχουν πάει πολύ καλά. Ποτέ άλλοτε τόσοι πολλοί επιστήμονες παγκοσμίως (αλλά και στην Ελλάδα ιδιαίτερα) δεν έκαναν τόσο μεγάλη προσπάθεια να ενημερώσουν τον κόσμο για τον κορωνοϊό, την πανδημία, τα μέτρα προστασίας, την COVID-19, τα εμβόλια, τα μονοκλωνικά αντισώματα και τώρα και τα από του στόματος αντιιϊκα φάρμακα. Οι επιστήμονες για πρώτη φορά τόσο μαζικά βγήκαν από το καβούκι τους και ανοίχτηκαν με ειλικρίνεια προς της κοινωνία και νομίζω ότι σε μεγάλο βαθμό κέρδισαν το στοίχημα και τη μάχη της υπεύθυνης ενημέρωσης και περιθωριοποίησαν τους αντιεμβολιαστές και άλλους ψευδοεπιστήμονες.
Όμως η μετάδοση του μηνύματος έμεινε ημιτελής. Οι ελάχιστες και ευτελείς σε ουσία και κύρος παραφωνίες από «επιστήμονες» δεν επαρκούν για να εξηγήσουν την μικρή αλλά καθοριστική (και ενίοτε θανατηφόρα) επίδραση των αντιεπιστημονικών θεωριών που έχουν ως μοναδικό στόχο να ξυπνήσουν το φόβο και την αμφιβολία μέσα στο μέσο άνθρωπο και να σιγάσουν τη λογική και την ευθυκρισία του. Η μετάδοση του αξιόπιστου επιστημονικού μηνύματος αραιώνει και συχνά πνίγεται μέσα στον κυκεώνα της ενημέρωσης που μας πλημυρίζει. Οι πομποί μετάδοσης είναι άπειροι και ο μέσος άνθρωπος καταλήγει να ενημερώνεται τυχαία. Ο έλεγχος της αξιοπιστίας των ειδήσεων και των μέσων που τις μεταφέρουν είναι πλέον σχεδόν αδύνατος.
Τα διάφορα fake news, οι διάφορες αστείες (αν δεν είχαν τραγικά αποτελέσματα) ψευδοεπιστημονικοφανείς θεωρίες αποκτούν στα ανεκπαίδευτα μάτια κάποιων μεγαλύτερη βαρύτητα από την κανονική επιστήμη. Το ενδιάμεσο φίλτρο του ενημερωμένου, υπεύθυνου και σοβαρού δημοσιογράφου που προστάτευε τον κόσμο από τον οχετό των άχρηστων και τοξικών θεωριών και των επινοημένων δεδομένων έχει γίνει είδος πολυτελείας και έχει περιοριστεί σε λίγα μόνο ΜΜΕ.
Η επιστήμη λοιπόν τα έχει πάει πολύ καλά. Όμως η κοινωνία έχει σε κάποιο βαθμό αποτύχει μέχρι τώρα να μετουσιώσει τις επιτυχίες και την υπεύθυνη στάση των επιστημόνων σε μια συνεκτική προσέγγιση της πανδημίας και των μέσων που έχουμε για να την αντιμετωπίσουμε. Μια τέτοια προσέγγιση, που θα μας βγάλει από τον δύσβατο δρόμο όπου έχουμε βρεθεί εδώ και σχεδόν δυο χρόνια, παραμένει τώρα απαραίτητη όσο ποτέ. Πρέπει όλοι μας να προσπαθήσουμε λίγο ακόμα, λίγο περισσότερο.
