Φτάνοντας στην όχθη του ποταμού Εβρου, λίγα μέτρα από το τελωνείο των Κήπων, οι άνδρες κοιτούν αμίλητοι την εικόνα της σχεδόν άδειας κοίτης. «Θέλω να βγάλω φωτογραφία και να την κρεμάσω στον τοίχο του οργανισμού (σ.σ. Τοπικού Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων Φερών – Πέπλου) για να θυμόμαστε τη χρονιά αυτή», λέει απηυδισμένος ο Κώστας Αλεξανδρής, πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Αλεξανδρούπολης και γραμματέας του τοπικού ΤΟΕΒ, δίχως να πάρει τα μάτια του από το ποτάμι.
Μέχρι τα πέλματα
Η στάθμη έχει πέσει τόσο πολύ, που μπορεί να δει τα πέλματα της γέφυρας που ενώνει τις δύο όχθες. Σε κάποια σημεία το νερό έχει στερέψει πλήρως. «Ασπρισε μέχρι και η άμμος», παρατηρεί ο μεσήλικας, εξηγώντας ότι αυτό είναι σημάδι πως η παρατεταμένη ξηρασία έχει στεγνώσει το έδαφος.
Αγρότης ο ίδιος των Φερών, ενός μικρού χωριού στον νότιο Εβρο, ο Κώστας Αλεξανδρής αχνά θυμάται την τελευταία φορά που είχε συμβεί κάτι παρόμοιο. Αυτός ήταν παιδί, και τότε πρόεδρος του ΤΟΕΒ ήταν ο παππούς του, που του περιέγραφε ότι οι κάτοικοι είχαν βγει έξω στους δρόμους με τα παλούκια και μάλωναν μεταξύ τους για το ποιο χωριό θα πάρει πρώτο το νερό. «Αλλάζει ο άνθρωπος όταν κινδυνεύει να χάσει την περιουσία του. Αγριεύει το πρόσωπό του».
Εχοντας πάρει το οικογενειακό μικρόβιο, έκανε το παν για να μην επαναληφθεί το ίδιο φαινόμενο τριάντα χρόνια μετά. Το πρόβλημα εξάλλου είχε φανεί από νωρίς. Οι βροχές και τα χιόνια ήταν ελάχιστα τους προηγούμενους μήνες. Ο οργανισμός είχε προνοήσει να αποταμιεύσει νερό στην παλιά κοίτη του ποταμού αλλά και στη στρατιωτική τάφρο. Χρησιμοποίησαν μέχρι και ένα παλιό φράγμα, το οποίο ο ίδιος δεν είχε ξαναδεί ποτέ.
Ωστόσο, όσο περνούσε ο χρόνος και το νερό δεν «κατέβαινε», άρχισαν να εξαντλούνται και αυτές οι τεχνητές αποθήκες. Από τη θέση του προέδρου προετοίμαζε από τις αρχές του έτους τους αγρότες της περιοχής ότι φέτος η κατάσταση με το νερό θα ήταν πολύ δύσκολη και μόνο μέσω της συνεργασίας και της πειθαρχίας θα μπορούσαν όλοι να επιβιώσουν. Και πάλι, όταν σταμάτησαν να λειτουργούν τα αντλιοστάσια για 15 ημέρες, κάποιοι παραβίασαν τους κανόνες.
Ρεσάλτο στη διώρυγα
Ανοιξαν τις θύρες της διώρυγας που λειτουργεί ως αποταμιευτήρας και οδήγησαν το νερό στα χωράφια τους, δημιουργώντας αναστάτωση και αναρχία. Η απάντηση ήταν άμεση. Κατατέθηκε απευθείας μήνυση κατά αγνώστων από τον ΤΟΕΒ και ο κ. Αλεξανδρής συγκάλεσε σύσκεψη στο κεντρικό καφενείο του χωριού, όπου υπενθύμισε στους παραγωγούς που είχαν συγκεντρωθεί ότι πρέπει να είναι όλοι ενωμένοι σε αυτόν τον «πόλεμο».
Από το τμήμα του Εβρου που έχει αρχίσει να στερεύει υδροδοτούνται 84.000 στρέμματα εκτάσεων, σπαρμένων με ρύζι, καλαμπόκι, βαμβάκι και τριφύλλι, από τα οποία βιοπορίζονται 1.200 παραγωγοί.
Ο Νίκος Βουλγαρίδης είναι ένας εξ αυτών. «Δεν τους δικαιολογώ, είναι έγκλημα, αλλά τους καταλαβαίνω αυτούς που παρανόμησαν», λέει, την ώρα που μας οδηγεί με το αγροτικό του σε ένα δικό του χωράφι με ρύζι που έχει αρχίσει να ξεραίνεται.
Αυτό το χωράφι, όπως λέει, έχει όλο καεί. Μαζί του χάνονται περίπου 35 τόνοι παραγωγής και 15.000 ευρώ. Δεν είναι όμως μόνο οικονομικό το ζήτημα, όπως εξηγεί. «Εμείς τα μεγαλώνουμε αυτά από σποράκια και περιμένουμε να βγάλουν καρπούς. Αυτή είναι ανταμοιβή μας, η ηθική μας ικανοποίηση. Ξέρεις τι είναι να το βλέπεις ξερό; Βάζουμε χρόνο, χρήματα: τρακτέρ, αποθήκες, προσωπικό. Η καταστροφή είναι μεγάλη».
Η ζημιά είναι μη αναστρέψιμη για περίπου 20% των καλλιεργειών. Πολλοί εκτιμούν ότι η παραγωγή τους θα μειωθεί στο τέλος του καλοκαιριού τουλάχιστον στο μισό.
Σύμφωνα με τους παραγωγούς, η ζημιά είναι μη αναστρέψιμη για περίπου 20% των καλλιεργειών, ενώ πολλοί εκτιμούν ότι η παραγωγή τους θα μειωθεί στο τέλος του καλοκαιριού τουλάχιστον στο μισό. Ο νεαρός αγρότης, που μόλις απέκτησε το πρώτο παιδί με τη σύζυγό του, αναρωτιέται γιατί αφέθηκε η κατάσταση να φτάσει στο οριακό σημείο, από τη στιγμή ειδικά που και πέρυσι η περιοχή είχε αντιμετωπίσει μεγάλο πρόβλημα λειψυδρίας και είχε κηρυχθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
Με επιστολές του προς το κεντρικό κράτος και την τοπική αυτοδιοίκηση, ο Τοπικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων Φερών – Πέπλου (ΤΟΕΒ) προειδοποιεί ήδη από το τέλος του Ιουνίου για την επερχόμενη ζημιά. Η αβλεψία ωστόσο του κράτους δεν περιορίζεται στη φετινή χρονιά. «Ο ποταμός μάς χάρισε 33 χρόνια, τα οποία μεσολάβησαν από την προηγούμενη μεγάλη ξηρασία, να κάνουμε κάτι για να μπορούμε να συγκεντρώσουμε νερό και να γίνουμε αυτόνομοι. Εμείς δεν κάναμε τίποτα και τώρα το πληρώνουμε», σχολιάζει ο Θανάσης Μπιριντζής, τεχνικός προϊστάμενος του ΤΟΕΒ.
Στρατηγικό έλλειμμα
Το πρόβλημα της λειψυδρίας στον νότιο Εβρο δεν οφείλεται μόνο στην κλιματική κρίση. Αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα που έχει άμεση σχέση με την απουσία εγγειοβελτιωτικών έργων στην περιοχή, αλλά και με το στρατηγικό έλλειμμα στην εξωτερική πολιτική της χώρας, καθώς το ποτάμι πηγάζει από τη Βουλγαρία και μοιράζεται έπειτα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, πριν εκβάλει στη θάλασσα.
«Ο Εβρος είναι μια δύσκολη περίπτωση», σημειώνει ο Χρήστος Ακράτος, καθηγητής Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων και Υγρών Αποβλήτων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Οπως περιγράφει, στον Εβρο φτάνουν ήδη μειωμένες ποσότητες από τον ποταμό Αρδα, με τον οποίο ενώνεται, λόγω της συγκράτησης από τη βουλγαρική πλευρά, ενώ αντίστοιχα και η τουρκική πλευρά συγκρατεί νερό από παραπόταμους που βρίσκονται στην επικράτειά της, όπως ο Τούντζα και ο Εργίνης. «Αυτό μειώνει την ποσότητα που φτάνει στη νότια πλευρά του Εβρου. H Ελλάδα δεν κατάφερε να συνάψει μακροχρόνιες, συμφέρουσες συμφωνίες με καμία από τις δύο χώρες».
Ο Κώστας Αλεξανδρής καταγγέλλει πως στην ελληνική πλευρά του Εβρου δεν έχουν κατασκευαστεί τις τελευταίες δεκαετίες ούτε φράγματα ούτε ταμιευτήρες, ούτε καν υποδομές διαχείρισης των υδατικών πόρων, ενώ παλιά έργα όπως είναι ο υδατοδιανομέας στο Θεραπειό παρουσιάζουν λόγω παλαιότητας φθορές και απώλειες.
Τι κάνουν οι Τούρκοι
Τα τελευταία 20 χρόνια στην Τουρκία επιδίδονται σε μια κούρσα κατασκευής αντίστοιχων υποδομών αποταμίευσης νερού. Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί. Οπως λέει ο κ. Αλεξανδρής, στην ελληνική πλευρά υπάρχει δυνατότητα αποθήκευσης 5 εκατ. κυβικών τόνων νερού, τη στιγμή που στην Τουρκία η δυνατότητα αυτή έχει ανέλθει στο 1 δισ. κυβικών τόνων.
Αντίστοιχα, επισημαίνει, οι Τούρκοι παραγωγοί χρησιμοποιούν για άρδευση 3,5 εκατ. κυβικά μέτρα νερού/24ωρο και οι Ελληνες, περίπου το μισό, 2 εκατ. κυβικά μέτρα. «Στην Τουρκία έχουν προχωρήσει πάρα πολύ. Οι εκτάσεις επίσης που ποτίζουν είναι τεράστιες, και οι ανάγκες πολύ μεγαλύτερες. Απέναντι καλλιεργούν 500.000 στρέμματα ρυζιού».
«Με τον ίδιο τρόπο (που κατασκευάστηκε ο φράκτης στον Εβρο) πρέπει να γίνουν και τα φράγματα. Η διατήρηση της αγροτικής ζωής είναι θέμα εθνικής ασφάλειας».
Οι παραγωγοί σε πολλές περιπτώσεις έχουν προσπαθήσει να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Προ ημερών, μια ελληνική αντιπροσωπεία συναντήθηκε με μια τουρκική και συμφώνησαν να σέβονται ο ένας τον άλλον και να λειτουργούν υπό συνθήκες καλής γειτονίας στο ζήτημα διαχείρισης του νερού.
«Ζητούμε να γίνει μια διακρατική συμφωνία», είπε ο κ. Αλεξανδρής, τονίζοντας πως αυτή τη στιγμή οι Ελληνες αγρότες εξαρτώνται από την τουρκική πλευρά. Οπως εξηγεί, από την Τετάρτη ξεκίνησε να «κατεβαίνει» νερό στο ποτάμι γιατί οι Τούρκοι έδωσαν εντολή να σταματήσουν τα αντλιοστάσιά τους ώστε να γεμίσει η κοίτη με νερό και να ποτιστεί η δική τους νότια πλευρά. «Από το νερό αυτό επωφελούμαστε και εμείς».
«Είναι σωστό το αίτημα των κατοίκων για διακρατική συμφωνία με την Τουρκία. Εμείς έχουμε ενημερώσει το υπουργείο Εξωτερικών ώστε να ξεκινήσει μια συζήτηση με την τουρκική πλευρά για να βρεθεί ένας τρόπος να διαχειριστούμε όλοι μαζί το νερό του ποταμού», σημειώνει ο Πέτρος Βαρελίδης, γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων. Η χώρα έχει συνάψει πενταετή πολιτική συμφωνία με τη Βουλγαρία για τη διαχείριση των υδάτων του Aρδα.
«Η συμφωνία αυτή είναι η βέλτιστη που μπορούσε να γίνει υπό τις παρούσες πολιτικές συνθήκες στη Βουλγαρία», επισημαίνει, ανακοινώνοντας πως το επόμενο διάστημα θα υπογραφεί και το τεχνικό σκέλος που θα αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα δοθούν τα συμφωνημένα ανταλλάγματα για τις ετήσιες ποσότητες νερού που θα δίνει η γειτονική χώρα στην περιοχή και την κατανομή τους στην αρδευτική περίοδο.
«Δυστυχώς βρισκόμαστε πάλι πίσω από τις εξελίξεις. Οχι στο παρά πέντε, αλλά στο και πέντε», σημειώνει ο κ. Ακράτος. Οπως επισημαίνει, μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καν συνολική αποτύπωση του προβλήματος, η οποία να συσχετίζει τις ποσότητες νερού με την αγροτική παραγωγή, ώστε έπειτα να γίνει αντιληπτό ποιες καλλιέργειες μπορεί να στηρίξει η χώρα και πώς θα αυξήσει τα υδάτινα αποθέματά της. «Απουσιάζει κάτι τέτοιο. Εχουμε σχέδια και στρατηγικές, τα οποία δεν συνδέονται μεταξύ τους στη χάραξη εθνικής πολιτικής. Δεν μπορεί ένα τέτοιο πρόβλημα να αντιμετωπίζεται αποσπασματικά με έργα μικρότερου ή μεγαλύτερου προϋπολογισμού». Ακόμα και τα έργα που συζητούνται σήμερα, παρατηρεί, βασίζονται σε υδρολογικά δεδομένα προ 20ετίας. «Η κλιματική κρίση μας πρόλαβε».
Περιμένοντας τα φράγματα
Το τηλέφωνο του Κώστα Αλεξανδρή δεν σταματάει να χτυπά από παραγωγούς που τον ρωτούν αν μετά την πρωτοβουλία της τουρκικής πλευράς, κατέβηκε αρκετό νερό για να δουλέψουν οι αντλίες. Πηγαίνοντας να δει τι γίνεται στις δικές του καλλιέργειες, περνάει κοντά από τον φράχτη που έχει κατασκευαστεί στα σύνορα. Διερωτάται μέχρι σήμερα πώς ήταν δυνατόν ένα έργο, όπως αυτό, να κατασκευαστεί τόσο γρήγορα και για τα φράγματα η τοπική κοινωνία να περιμένει τόσα χρόνια. «Με τον ίδιο τρόπο πρέπει να γίνουν και τα φράγματα. Και η έλλειψη νερού πόλεμος είναι. Η διατήρηση της αγροτικής ζωής είναι και αυτή θέμα εθνικής ασφάλειας».
«Εδώ άσπρισε και η κοίτη…»-4
Η έκθεση-σοκ και οι επαφές με Βουλγαρία
Του Σταύρου Παπαντωνίου
«Δεν χτύπησαν καμπανάκια, αλλά καμπάνες». Η φράση ανήκει σε κυβερνητικό αξιωματούχο, ο οποίος σημειώνει πως περίπου τρεις μήνες πριν, όταν έφθασε στο Μέγαρο Μαξίμου η έκθεση της Delloitte, επιβεβαιώθηκαν οι χειρότεροι φόβοι. Η λειψυδρία σύμφωνα με τα μοντέλα της έκθεσης αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο και εάν συνεχίσει με τον ίδιο ρυθμό, τότε η Αττική σε 2,5 χρόνια «μπορεί να αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα».
Ο φόβος για διακοπές νερού στην Αττική σε 2,5 χρόνια και το σχέδιο της κυβέρνησης για τρεις εταιρείες ύδρευσης στην επικράτεια
Τι σημαίνει αυτό; Η ίδια πηγή ανέφερε στην «Κ» πως εάν δεν υπάρξουν καίριες παρεμβάσεις μπορεί το 2028 η Αττική να χρειάζεται μικρές διακοπές υδροδότησης, όπως γίνεται σε άλλες μεσογειακές χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Η κυβέρνηση είχε ήδη ξεκινήσει τους προηγούμενους μήνες να επεξεργάζεται ένα σχέδιο μεταρρύθμισης στη διαχείριση των υδάτων, το οποίο μετά τις τελευταίες εξελίξεις και την επιδείνωση της κατάστασης «χρειαζόταν αλλαγή κατεύθυνσης» ώστε «να γίνουν όλα πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα». Ο μεγάλος φόβος είναι πως η έλλειψη νερού μπορεί να καταστήσει την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια μια άνυδρη χώρα, με πολλαπλές συνέπειες.
Διπλωματικές επαφές
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η Ελλάδα είναι πολύ κοντά στο να υπογράψει συμφωνία με τη Βουλγαρία ώστε να συνεχιστεί η απρόσκοπτη μεταφορά νερού από τη γειτονική χώρα προς τον Εβρο, όπως γίνεται τα τελευταία 60 χρόνια. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Χάρης Θεοχάρης βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες σε συνεχή επαφή με τη βουλγαρική κυβέρνηση και σύμφωνα με πληροφορίες η υπογραφή νέας συμφωνίας είναι «θέμα ημερών», με την κρατική εταιρεία υδροηλεκτρισμού να ανοίγει εκ νέου τη στρόφιγγα προς τον Εβρο.
Ολα τα παραπάνω εξηγούν τις ανακοινώσεις της περασμένης Τετάρτης που είχαν τη μορφή του «κατεπείγοντος», καθώς ουσιαστικά τέθηκαν οι πέντε βασικοί άξονες που θα έχει η νέα μεταρρύθμιση, οι οποίοι προβλέπουν: α) Τη διατήρηση του νερού ως δημόσιου αγαθού, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, β) τη δημιουργία βιώσιμων εταιρειών ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης με στόχο αποδεκτό κόστος για όλες τις χρήσεις, γ) τη δημιουργία κεντρικής διαχείρισης όλων των αναγκαίων έργων, δ) κατεπείγουσες πρωτοβουλίες τους επόμενους έξι μήνες και ε) νέες τεχνολογίες και συμπληρωματικούς τρόπους παραγωγής νερού, όπως αφαλάτωση, ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση.
Πίσω από τους πέντε άξονες που το επόμενο διάστημα πρέπει να αποσαφηνιστούν σε αρκετά επίπεδα, η κυβέρνηση έχει ένα κεντρικό σκεπτικό: εάν δεν υπάρξει άμεσα δράση, τότε η κατάσταση στη χώρα «μπορεί να γίνει δραματική». Στην κυβέρνηση θεωρούν κομβικό να αλλάξει το μοντέλο διαχείρισης του νερού. Σήμερα υπάρχουν 739 (!) διαφορετικοί φορείς που διαχειρίζονται σε όλη τη χώρα το νερό. Το σχέδιο είναι να γίνει συγχώνευση των περισσότερων δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης, των ΔΕΥΑ, σε μόλις τρεις φορείς.
Για τα έργα ύδρευσης και άρδευσης απαιτούνται 10,24 δισ. ευρώ καιένας κεντρικός φορέας για τη διαχείριση των χρημάτων, ώστε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να παρέχει απρόσκοπτη χρηματοδότηση.
Δηλαδή οι ήδη υφιστάμενες εταιρείες ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ θα επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους, ενώ ένας τρίτος φορέας θα αναλάβει την υπόλοιπη επικράτεια.
Την ίδια ώρα η κυβέρνηση σχεδιάζει τη δημιουργία ενός νέου ταμείου, το οποίο θα χρηματοδοτεί κρίσιμα έργα όπως φράγματα και μονάδες, ενώ θεωρείται βέβαιο πως η Αττική και η Κρήτη θα χαρακτηριστούν επίσημα περιοχές με καθεστώς λειψυδρίας, κάτι που θα επιταχύνει τις παρεμβάσεις. Το κόστος για όλα τα παραπάνω δεν είναι καθόλου μικρό, καθώς υπολογίζεται για τα συνολικά έργα ύδρευσης και άρδευσης πως απαιτούνται 10,24 δισ. ευρώ, με βάση τα στοιχεία του 2022.
Οπως ακριβώς χρειάζεται κεντρικός φορέας διαχείρισης για το νερό, έτσι χρειάζεται και για τη διαχείριση των χρημάτων, ώστε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) να μπορεί να παρέχει απρόσκοπτη χρηματοδότηση σε εταιρείες που διαθέτουν πιστοληπτική ικανότητα, κάτι που δεν ισχύει σήμερα για την πλειονότητα των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης – αποχέτευσης, τις λεγόμενες ΔΕΥΑ, ούτε για τους τοπικούς οργανισμούς εγγείων βελτιώσεων, τους ΓΟΕΒ και ΤΟΕΒ.
Εξαρτημένοι από την καλοσύνη των ξένων
Του Σταύρου Τζίμα
Η εικόνα στον υγροβιότοπο του Δέλτα είναι ενδεικτική. Καθώς ο Εβρος έχει σχεδόν στερέψει, δεν κατεβάζει ορμητικά, όπως σε φυσιολογικές συνθήκες, ποσότητες γλυκών νερών, με αποτέλεσμα τα υφάλμυρα νερά της θάλασσας να «εφορμούν» στα κανάλια του Δέλτα καθιστώντας τα ύδατα ακατάλληλα προς χρήση.
Σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να μην ψοφήσουν τα εκατοντάδες άλογα που ζουν στο Δέλτα από τη δίψα, οι τοπικές αρχές σε συνεργασία με περιβαλλοντικές οργανώσεις μεταφέρουν με βυτία νερό στις νησίδες.
Οι βόρειοι γείτονες ελέγχουν τις ροές σε Μακεδονία και Θράκη
«Οι πρόσφατοι θάνατοι των άγριων αλόγων δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό, είναι ένα καμπανάκι κινδύνου για ένα οικοσύστημα που αργοπεθαίνει υπό την πίεση της κλιματικής κρίσης», λέει στην «Κ» ο πρώην αντιπεριφερειάρχης Εβρου, Δημήτρης Πέτροβιτς.
Την ίδια στιγμή, οι πεδιάδες του βόρειου Εβρου ξεδίψασαν προσωρινά χάρη στα νερά που μας στέλνει η Βουλγαρία μέσω του ποταμού Αρδα, πλην όμως οι ποσότητες που προβλέπονται από την πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Αθήνας και Σόφιας δεν επαρκούν για να φτάσουν νοτιότερα και να ποτίσουν και τον κάμπο στον νότιο Εβρο.
Το δράμα, ωστόσο, που βιώνει τούτες τις μέρες ο Εβρος πρέπει να ηχήσει ως «alert» όχι μόνο στα σύνορα, αλλά μέχρι την Αθήνα, για να θυμίσει ότι οι πεδιάδες της Μακεδονίας και της Θράκης με την πλούσια γεωργική τους παραγωγή βρίσκονται σε ομηρία. Εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τα νερά που πηγάζουν από άλλες όμορες χώρες, δηλαδή Βουλγαρία (Αρδας, Νέστος, Στρυμόνας, Eβρος), Βόρεια Μακεδονία (Αξιός), οι οποίες εκ της θέσεώς τους μπορούν να ανοιγοκλείνουν τις «βάνες» και να ζωογονούν ή να καταστρέφουν την οικονομία μας.
Εως τώρα δεν το κάνουν γιατί δεν έχουν βρεθεί σε ανάγκη, αλλά ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι στο μέλλον δεν θα θελήσουν να περιορίσουν τη ροή των νερών που περνούν τα σύνορα, κρίνοντας ότι οι διαρκώς μειούμενες ποσότητες δεν επαρκούν για την οικονομία τους;
Η από βορρά ροή υδάτων που διαβαίνουν τα σύνορά μας, ρυθμίζεται από διακρατικές συμφωνίες που είχαν υπογραφεί κατά το παρελθόν, υπό διαφορετικές συνθήκες, κλιματολογικές και γεωπολιτικές. Τα νερά του Αρδα μάς χορηγήθηκαν για τριάντα χρόνια από τη Βουλγαρία με βάση συμφωνία του 1964 ως πολεμική αποζημίωση για τη βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο – πέρυσι και μόλις την άνοιξη υπογράφτηκε μια νέα, πενταετής και προσωρινή, που θα επιτρέπει στον βόρειο Eβρο να μη στεγνώσει.
Με τη συμφωνία των τότε ΥΠΕΞ Παπούλια και Μλαντένοφ, το 1995 –οι διαπραγματεύσεις είχαν ξεκινήσει το 1964– η Βουλγαρία αφήνει τη διέλευση προς την Ελλάδα του 29% των ποσοτήτων της κοίτης του Νέστου, για να ποτίζονται οι κάμποι της Καβάλας και της Ξάνθης.
Ζήτημα συζήτησης με την Τουρκία δεν τίθεται για τα νερά, δεδομένου ότι η συνοριογραμμή βρίσκεται στο μέσον της κοίτης του Εβρου και δεν την ακουμπάει κανείς.
Οι καιροί έχουν αλλάξει. Πρέπει να μπει ψηλά στην ατζέντα
της διπλωματίας μας αυτό το θέμα. Δεν μπορεί να αφήνουμε τις
διαπραγματεύσεις σε διάφορους ΓΟΕΒ, ΤΟΕΒ ή ακόμα στις τοπικές
περιφέρειες, λέει στην «Κ» πηγή με γνώση του ζητήματος.
Συμφωνία για τα νερά του Στρυμόνα δεν υπάρχει, τουλάχιστον για τις ποσότητες που καταφθάνουν στο ύψος των Σερρών, ενώ για τον Αξιό, Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία είχαν αρχίσει συνομιλίες για τη διαχείριση των νερών το 1970 υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, την οποία ωστόσο δεν υπέγραψαν για να ενταφιαστεί το όλο θέμα λόγω των κακών σχέσεων με την αναβίωση, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, του Μακεδονικού Ζητήματος.
Στη Βουλγαρία η παράταση της συμφωνίας για τον Αρδα προκαλεί ήδη αντιδράσεις και μάλιστα το εθνικιστικό φιλορωσικό κόμμα «Αναγέννηση», τρίτο σε δύναμη, έφερε το θέμα στη Βουλή, καταγγέλλοντας «ξεπούλημα του εθνικού πλούτου στους Ελληνες». Με τη Βόρεια Μακεδονία δεν τίθεται καν ζήτημα συζήτησης για τον Αξιό, λόγω της γνωστής κατάστασης.
Ο πρωθυπουργός εξήγγειλε πρόσφατα εθνικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, αλλά δεν έγινε γνωστό εάν προβλέπεται σε αυτό ειδικός σχεδιασμός για τα διασυνοριακά νερά, θέμα που άπτεται και της εξωτερικής πολιτικής.
Οπως επισήμαιναν πηγές που διαχρονικά έχουν ασχοληθεί με τους διακρατικούς υδάτινους πόρους, απαιτούνται στις νέες συνθήκες συνεκτική πολιτική σε κεντρικό επίπεδο και λεπτοί διπλωματικοί χειρισμοί. «Οι καιροί έχουν αλλάξει. Πρέπει να μπει ψηλά στην ατζέντα της διπλωματίας μας αυτό το θέμα. Αφορά την οικονομία και την εθνική μας ασφάλεια. Δεν μπορεί να αφήνουμε τις διαπραγματεύσεις σε διάφορους ΓΟΕΒ, ΤΟΕΒ ή ακόμα στις τοπικές περιφέρειες», τόνισε μια εξ αυτών στην «Κ», επισημαίνοντας πως «οι Τούρκοι κάνουν εγκαίρως τα κουμάντα τους, μια χαρά τα βρίσκουν με τους Βουλγάρους και ποτέ δεν μένουν χωρίς νερό στη δική τους πλευρά του Εβρου».
Πηγή: https://www.kathimerini.gr
