Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ελαττώνεται όπως συμβαίνει κατά τις κρύες ημέρες του Χειμώνα κινητοποιούνται τα υποθαλαμικά θερμορυθμιστικά κέντρα, αυτόνομες νευρικές οδοί και ειδικές ορμόνες όπως η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη, έτσι ώστε να αυξηθεί ο μυϊκός τόνος, να παραχθεί ρίγος, να αυξηθεί ο μεταβολικός ρυθμός και να γίνουν αλλαγές συμπεριφοράς (επί παραδείγματι το άτομο ντύνεται ζεστά) που βοηθούν το σώμα να εξοικονομήσει θερμότητα. Όταν οι θερμοκρασίες πέφτουν, το κρύο γίνεται πιο έντονα αισθητό στα άκρα. Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό, διότι λόγω των προσαρμογών του σώματος που προαναφέρονται, αποστέλλεται περισσότερο αίμα στα ζωτικά όργανα, δηλαδή την καρδιά, τον εγκέφαλο και τους πνεύμονες, ενώ η ροή αίματος στα χέρια και τα πόδια μειώνεται. Όταν η έκθεση στο κρύο είναι παρατεταμένη μπορεί να εμφανιστούν ακόμη και κρυοπαγήματα. Στα κρυοπαγήματα δεν υπάρχει μόνο αλλοίωση του χρώματος αλλά και πόνος με ή χωρίς μούδιασμα. Στα κρυοπαγήματα, η κυκλοφορία στα άκρα μειώνεται σημαντικά οπότε μπορεί να εμφανιστούν μικροί θρόμβοι αίματος και καταστροφή μαλακών ιστών, καταστάσεις που ενδέχεται να οδηγήσουν ακόμη και σε γάγγραινα. Αν η γάγγραινα δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, η κατάσταση μπορεί να απαιτήσει ακρωτηριασμό για να μην επεκταθεί στον οργανισμό και να προκαλέσει ακόμη και θάνατο. Τα κρυοπαγήματα μπορεί να προκαλέσουν διάχυτη ενδιαγγειακή πήξη (DIC), καρδιαγγειακή κατάρρευση ή σήψη.
Σε περίπτωση παρατεταμένης έκθεσης στο κρύο και κίνδυνο κρυοπαγημάτων αποφύγετε να τρίψετε τις προσβεβλημένες περιοχές. Μεταφερθείτε άμεσα σε ζεστό περιβάλλον. Αντικαταστήστε όλα τα βρεμένα ρούχα σας με στεγνά. Χρησιμοποιήστε κουβέρτες για τη σταδιακή επαναθέρμανση της πάσχουσας περιοχής. Αποφύγετε την επαφή με άμεσες πηγές θερμότητας, όπως η φωτιά, διότι η αισθητικότητα της πάσχουσας περιοχής ενδέχεται να είναι μειωμένη και να προκληθούν εγκαύματα. Εάν τα συμπτώματά σας δεν αποκατασταθούν άμεσα, μην αναβάλλετε την ιατρική σας εξέταση.
Γενικά μέτρα πρόληψης που πρέπει να τηρείτε εάν έχετε αυξημένη τάση για παγωμένα άκρα:
- Πρέπει να ασκείστε συστηματικά. Η συστηματική άσκηση τουλάχιστον επί μισή ώρα ημερησίως βοηθάει τον μηχανισμό της φυσικής θερμογένεσης.
- Αποφύγετε την πολύωρη καθιστική ζωή ιδιαίτερα μπροστά σε οθόνες. Γυμνάστε το κυκλοφορικό και μυοσκελετικό σας σύστημα ενσωματώνοντας την κίνηση στην καθημερινότητά σας. Απλές κινήσεις μπορούν να κάνουν την διαφορά. Προτιμήστε να ασχοληθείτε με δουλειές του σπιτιού, να παίξετε με τα παιδιά σας, σε ζεστό περιβάλλον επιστρέφοντας από την εργασία σας, αντί να συνεχίσετε την καθιστική σας ζωή μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή σας κατά τον ελεύθερο χρόνο σας.
- Χρησιμοποιήστε βαμβακερές ή μάλλινες κάλτσες και γάντια μεριμνώντας για τη σωστή ποιότητα των υλικών κατασκευής τους ιδιαίτερα εάν έχετε δυσανεξίες και αλλεργίες. Χρησιμοποιήστε βαμβακερές φανέλες και μάλλινα πανωφόρια. Σε περίπτωση που πρέπει οπωσδήποτε να παραμείνετε σε κάποιο εξωτερικό χώρο κατά τη διάρκεια έντονης κακοκαιρίας, φορέστε αρκετές στιβάδες ρούχων, βαμβακερές εσωτερικά, μάλλινες εξωτερικά και αδιάβροχο πάνω από τα ρούχα σας.
- Είναι σημαντικό να κάνετε καλή διατροφή που να περιλαμβάνει φρούτα λαχανικά όσπρια άπαχα κρέατα και γαλακτοκομικά προϊόντα και να αποφύγετε την υπερκατανάλωση αλκοόλ και καπνού. Οι στερητικές δίαιτες αυξάνουν την θερμορυθμιστική αστάθεια και επιδεινώνουν τα συμπτώματα.
- Η καλή ψυχολογία αμβλύνει τα συμπτώματα. Υιοθετήστε τεχνικές χαλάρωσης. Μεριμνήστε για την ποιότητα του ύπνου σας.
Όταν η αίσθηση του κρύου στα άκρα είναι ιδιαίτερα έντονη ή επιμένει παρά τα μέτρα πρόληψης που προαναφέρονται, η σωστή ιατρική διερεύνηση είναι απαραίτητη για να αποκλειστούν νοσήματα ή καταστάσεις που συντελούν στην εμμονή του ενοχλητικού αυτού συμπτώματος όπως είναι:
· Η αναιμία
· Η υπόταση
· Οι λοιμώξεις
· Ο διαβήτης
· Διαταραχές ενδοκρινών αδένων
· Νευρολογικά νοσήματα
· H ηπατική ανεπάρκεια
· Η νεφρική ανεπάρκεια
· Αγγειακά σύνδρομα
· Ο υποσιτισμός
· Καρδιακά νοσήματα
· Αυτοάνοσα νοσήματα
· Οι παρενέργειες φαρμάκων (π.χ. βενζοδιαζεπίνες, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά) .
Αλκοολισμός . Το σύνδρομο Raynaud
Δρ. Μοσχοβάκη Αναστασία
