Καθώς τα εμβόλια ,για την προστασία από το COVID-19, άρχισαν να διατίθενται στα τέλη του 2020, η ρητορική των ομάδων κατά των εμβολίων εντάθηκε. Οι προσπάθειες για την αποφυγή των εμβολίων ενισχύθηκαν μέσα από την παραπληροφόρηση παραπλανώντας σκόπιμα τους ανθρώπους για πολιτικούς, ιδεολογικούς ή άλλους λόγους. Είναι όμως φαινόμενο της εποχής μας; Κατηγορηματικά όχι. Τα εμβόλια εξ αρχής αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία και εχθρότητα . Ίσως τα εμβόλια κατά της COVID-19 ίσως είναι το τελευταίο κεφάλαιο αυτής της μακράς ιστορίας, αφού βαδίζουμε σε ραγδαίες πολιτισμικές αλλαγές.
Ωστόσο η διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια έχει λιγότερη σχέση με την παρανόηση της ίδιας της επιστήμης και περισσότερη με τη γενική δυσπιστία των επιστημονικών ιδρυμάτων – εταιρειών και των κυβερνήσεων. Νομίζω ότι κανένα άρθρο του συντάγματος δεν μπορεί να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Το πιο αποτελεσματικό «φάρμακο» σε αυτό το αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι η οικοδόμηση εμπιστοσύνης και η ανοιχτή επικοινωνία με τους οικογενειακούς γιατρούς ,που μπορούν να ασκήσουν τη μεγαλύτερη επιρροή στην απόφαση των ανθρώπων να εμβολιαστούν.
Τι μας διδάσκει η ιστορία…
Μια σειρά από επαναλαμβανόμενα και συσχετιζόμενα θέματα τροφοδότησαν ιστορικά την διστακτικότητα παγκοσμίως. Σε αυτά περιλαμβάνονται : το άγχος για αφύσικες ουσίες στο σώμα, ο φόβος της κυβερνητικής επιτήρησης και παραβίασης της προσωπικής ελευθερίας. Άλλες ανησυχίες αφορούν τη γονική αυτονομία, τις αντιρρήσεις που βασίζονται στην πίστη και τη στειρότητα, την αναπηρία ή την ασθένεια. Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι αντιτίθενται στα εμβόλια που αναπτύχθηκαν σε κυτταρικές καλλιέργειες πιστεύοντας , λανθασμένα ,ότι τα εμβόλια αυτά περιέχουν εμβρυϊκά κύτταρα. Μία από τις ψευδείς πεποιθήσεις του σήμερα είναι ότι τα εμβόλια κατά της COVID-19 περιέχουν ένα μικροτσίπ και τα συστατικά των εμβολίων είναι εργαλείο παρακολούθησης. Ωστόσο οι ίδιοι άνθρωποι αποδέχονται τα κατεξοχήν εξαρτήματα δυνητικής παρακολούθησης όπως τα smartphone, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.ά…
Γνωρίζουμε ιστορικά ότι οι προσπάθειες για τον περιορισμό της διστακτικότητας απέναντι στον εμβολιασμό συχνά απέτυχαν, επειδή βασίζονταν σε αυταρχικές και καταναγκαστικές μεθόδους. Το 1809, η Μασαχουσέτη πέρασε τον πρώτο γνωστό νόμο υποχρεωτικού εμβολιασμού στον κόσμο, απαιτώντας από τον γενικό πληθυσμό να λάβει το εμβόλιο της ευλογιάς. Η αντίσταση άρχισε να αυξάνεται και να εξαπλώνεται καθώς άλλες πολιτείες πέρασαν παρόμοιους νόμους. Στη συνέχεια, ο βρετανικός νόμος περί εμβολιασμού του 1853 απαιτούσε από τους γονείς να εμβολιάσουν βρέφη ηλικίας 3 μηνών ή να αντιμετωπίσουν πρόστιμα ή φυλάκιση. Ο νόμος προκάλεσε βίαιες ταραχές και τη δημιουργία του Συνδικάτου κατά των Εμβολιασμών του Λονδίνου. Ομάδες κατά του εμβολιασμού υποστήριξαν ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός παραβίαζε την προσωπική ελευθερία, γράφοντας ότι οι πράξεις «καταπατούν το δικαίωμα των γονέων να προστατεύουν τα παιδιά τους από ασθένειες» και «εισέβαλαν στην ελευθερία καθιστώντας την καλή υγεία ένα έγκλημα». Το 1885 περίπου 100.000 ανθρώπων στο Λέστερ της Αγγλίας, ώθησε τη βρετανική μοναρχία να διορίσει επιτροπή για τη μελέτη του θέματος. Η προκύπτουσα έκθεση του 1896 οδήγησε σε μια πράξη το 1898 που αφαιρούσε τις κυρώσεις για γονείς που δεν πίστευαν ότι ο εμβολιασμός ήταν ασφαλής ή αποτελεσματικός. Η πράξη αυτή, εισήγαγε τον όρο «αντιρρησίες συνείδησης», που αργότερα συσχετίστηκε συχνότερα με εκείνους που αρνούνται τη στρατιωτική θητεία για θρησκευτικούς ή ηθικούς λόγους.
Περαιτέρω γνωρίζουμε ιστορικά ότι οι ΗΠΑ εισήλθαν σε μια χρυσή εποχή ανάπτυξης εμβολίων από τη δεκαετία του 1920 έως τη δεκαετία του 1970 ,με την άφιξη εμβολίων για την αντιμετώπιση του κοκκύτη, της πολιομυελίτιδας, της ιλαράς, της ερυθράς κ.ά. Τα καλά αποτελέσματα των εμβολίων εξασθένησαν την αντίσταση των πολιτών ώσπου ένα ντοκιμαντέρ του 1982 που προβλήθηκε σε εθνικό επίπεδο με τίτλο “DPT: Vaccine Roulette” άλλαξε τα πάντα. Η Lea Thompson, ρεπόρτερ με το WRC-TV στην Ουάσιγκτον, DC, μοιράστηκε συναισθηματικές ιστορίες γονέων που ισχυρίζονταν ότι τα παιδιά τους είχαν υποστεί επιληπτικές κρίσεις και εγκεφαλική βλάβη από τη διφθερίτιδα-κοκκύτη-τετάνο ή DPT. Συνεντεύξεις με γιατρούς δημιούργησαν σύγχυση στην κοινωνία. Την σκυτάλη πήραν ορισμένες θρησκευτικές και μεσαιωνικές ομάδες ,με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μεγάλη κοινωνική αναστάτωση. Αργότερα η έρευνα αποκάλυψε ότι ούτε οι επιληπτικές κρίσεις, ούτε οι εγκεφαλικές διαταραχές οφείλονταν στα εμβόλια.
Το 1998 ο Βρετανός γαστρεντερολόγος Andrew Wakefield δημοσίευσε μια έκθεση στο Lancet ισχυριζόμενος ότι το εμβόλιο ιλαράς-παρωτίτιδας ή MMR, προκάλεσε διαταραχή του φάσματος του αυτισμού σε 12 παιδιά. Ο Wakefield ,ωστόσο, παραποίησε τα δεδομένα , παραβίασε την ιατρική επιστημονική δεοντολογία και δημιούργησε αντιεμβολιαστικό σάλο. Χρειάστηκαν 12 χρόνια για να αποκαλυφθεί η απάτη, αλλά η ζημία είχε γίνει. Παρά την ανάκληση της μελέτης του και της ιατρικής του άδειας στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Wakefield παραμένει ηγέτης στο σημερινό κίνημα κατά του εμβολιασμού.
Εμπιστεύομαι την επιστημονική κοινότητα …
—
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΜΕΡΚΟΥΡΗΣ
Σύμβουλος Δημοτικής Κοινότητας Αλεξανδρούπολης
