Το Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης σας προσκαλεί στην ομιλία της αστροφυσικού κ. Παναγιώτας Πρέκα-Παπαδήμα με τίτλο «Τα αστρονομικά φαινόμενα και η χρονολόγηση της επιστροφής του Οδυσσέα και του Τρωικού πολέμου» την Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2018 και ώρα 20:00. Η ομιλία εντάσσεται στον 9ο κύκλο ομιλιών και διαλέξεων με τίτλο: «Γνωριμία με προσωπικότητες από τον χώρο της επιστήμης και του πολιτισμού».
Στα Ομηρικά έπη περιγράφονται αφενός ένα επταήμερο μαχών μεταξύ Αχαιών και Τρώων στην Τρωάδα και αφετέρου η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Ανάμεσα σε αυτές τις περιγραφές υπάρχουν και σαφείς αναφορές σε αστρονομικά φαινόμενα. Μεταξύ αυτών έχουν αναφερθεί από διάφορους συγγραφείς δύο ηλιακές εκλείψεις που συνδέονται με τον θάνατο του Πατρόκλου και την μνηστηροφονία, στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια αντίστοιχα. Η δεύτερη ηλιακή έκλειψη αναφέρεται ήδη από τον Ηράκλειτο εκ Πόντου, τον πρώτο αιώνα μ.Χ.
Με βάση την ύπαρξη αυτών των ηλιακών εκλείψεων και σε συνδυασμό με ομηρικές περιγραφές για α) άλλα πρόσθετα αστρονομικά φαινόμενα, β) την εποχή που διεξάγονται τα περιγραφόμενα γεγονότα, και γ) για τον ημερήσιο χρόνο διεξαγωγής τους, εντοπίσαμε χρονικά αυτές τις ηλιακές εκλείψεις στους σχετικούς καταλόγους εκλείψεων της NASA και με χρήση του προγράμματος Starrynight. Η χρονική περίοδος της αναζήτησης καθορίστηκε με βάση τις δημοσιεύσεις των αρχαιολόγων που έχουν κάνει τις ανασκαφές στην Τροία και τις σχετικές αναφορές στην αρχαία ελληνική γραμματεία.
Συνεπώς, τα αστρονομικά φαινόμενα υποδεικνύουν ως χρονολόγηση του θανάτου του Πατρόκλου (ένα- δυο μήνες πριν την άλωση της Τροίας) την 6η Ιουνίου 1218 π.Χ. και ως χρονολόγηση της μνηστηροφονίας (πέντε μέρες μετά την άφιξη του Οδυσσέα) την 30η Οκτωβρίου 1207 π.Χ.
Λαμβανομένου υπόψη ότι στην αρχαιότητα δεν υπήρχε ένα κοινό ημερολόγιο, όπως υπάρχει σήμερα, αλλά η κάθε μια πόλη-κράτος είχε δική της ‘πρωτοχρονιά’, η κοινή μέτρηση χρόνου ήταν τα ‘έτη πολέμου’. Δηλαδή πόσα χρόνια πολεμούσαν. Επειδή κατά κανόνα οι εκστρατείες ξεκινούσαν την Άνοιξη, κάθε ‘έτος πολέμου’ διαρκεί από την παρούσα Άνοιξη έως την επόμενη Άνοιξη.
Η ομιλία αυτή βασίζεται στις εργασίες της διεπιστημονικής ομάδας μας που έχουν δημοσιευτεί στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Mediterranean Archaeology and Archaeometry.
Λίγα λόγια για την ομιλήτρια…
Η Παναγιώτα Πρέκα-Παπαδήμα είναι επίκουρη καθηγήτρια του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κύρια θέματα της ερευνητικής της δραστηριότητας είναι: 1) Ηλιακή φυσική: α) ράδιο εκπομπή από ηλιακά κέντρα δράσης και ηλιακές εξάρσεις, συσχέτιση με ακτίνες Χ και CMEs, β) μελέτη της ηλιακής δραστηριότητας, χωρικές και χρονικές μεταβολές κατά τη διάρκεια του εντεκαετούς κύκλου της ηλιακής δραστηριότητας, γ) σχέσεις ηλιακών-γήινων φαινομένων, 2) Επίδραση της ηλιο-γεωμαγνητικής δραστηριότητας στην ανθρώπινη φυσιολογία, 3) Πλανήτες, μαγνητόσφαιρες, ατμόσφαιρες, μορφολογία κλπ, γεωμαγνητική δραστηριότητα και 4) Αρχαιοαστρονομία. Έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια με ανακοινώσεις και ως οργανωτική επιτροπή και έχει πάνω από 100 δημοσιεύσεις σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά και σε πρακτικά συνεδρίων. Της έχει απονεμηθεί το βραβείο Οδυσσέως-Πηνελόπης για τον εντοπισμό της ημερομηνίας της επιστροφής του Οδυσσέα με βάση τα αστρονομικά στοιχεία του Ομηρικού έπους. Η απονομή έγινε στην Ιθάκη στις 22 Ιουλίου 2016 από τον Σύλλογο Φιλομήρων Ιθάκης «ΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ».
