Προ των πυλών είναι οι φετινές Πανελλαδικές Εξετάσεις, οι οποίες ξεκινούν στις 7 Ιουνίου για τους υποψήφιους των ΓΕΛ και στις 6 Ιουνίου για τους υποψήφιους των ΕΠΑΛ και το άγχος των μαθητών κορυφώνεται.
Η σωστή διαχείριση του άγχους μαζί με την σωστή προετοιμασία μπορούν να κάνουν τη διαφορά που θα οδηγήσει στην επιτυχία.
Ποια είναι τα σημάδια του άγχους και ποιες οι αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτό σε βάρος του παιδιού;
To άγχος είναι μια φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση σε μια απειλή ή αίτηση για αντιμετώπιση απαιτητικών καταστάσεων ή αλλαγών. Όταν το άγχος είναι ελεγχόμενο, λειτουργεί θετικά και βοηθητικά για τον έφηβο, ωθώντας τον να είναι παραγωγικός, αποδοτικός και αποτελεσματικός με τους στόχους και τις υποχρεώσεις του. Όταν όμως το άγχος ξεφεύγει από τον έλεγχο του νέου, όταν δηλαδή η έντασή του είναι μεγάλη και διαρκεί πολύ, τότε μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην επίδοσή του. Πιο συγκεκριμένα, ο έφηβος πλημμυρίζεται από δυσλειτουργικές σκέψεις (“κι αν αποτύχω;”, “δε θυμάμαι τίποτα”, “είμαι άχρηστος”) που του προκαλούν συναισθήματα όπως είναι η νευρικότητα, ο θυμός, η ευσυγκινησία, η ανησυχία, ο φόβος και η απογοήτευση. Συχνά, λόγω του άγχους, ο έφηβος μπορεί να αισθανθεί κεφαλαλγίες, κοιλιακά άλγη, βγάζει δερματικά εξανθήματα ή παρουσιάζει διαταραχές διατροφής. Όλα τα παραπάνω μπορεί να δυσκολέψει τον έφηβο να συγκεντρωθεί, να μπλοκάρει η μνήμη του και να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση.
– Πώς μπορεί ο μαθητής να διαχειρισθεί το άγχος του;
Είναι σημαντικό ο έφηβος να εμπιστευτεί τις ικανότητές του και την προετοιμασία που έχει κάνει και να προσπαθήσει για το καλύτερο που μπορεί, εστιάζοντας στο «εδώ και τώρα» και όχι στο τι δεν έκανε κατά την διάρκεια της σχολικής χρονιάς ή στο τι θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά. Εξάλλου, καμία εν δυνάμει αποτυχία σε κάποιο μάθημα δεν μπορεί να τον εμποδίσει οριστικά από τον στόχο του ούτε βέβαια και να χαρακτηρίσει την προσωπική του αξία ή τον ίδιο ως προσωπικότητα. Επιπλέον, είναι χρήσιμος ο προσανατολισμός στις θετικές και όχι στις αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές. Για παράδειγμα αντί να χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως «θα αποτύχω», «δεν θα γράψω καλά», να πει «Θα κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ», «Ακόμη κι αν δεν περάσω, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις».
– Ποιες οι καλύτερες συμβουλές για να γίνει πιο αποδοτική η μελέτη;
Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ένα ήρεμο (χωρίς δυνατούς θορύβους), χωρίς εντάσεις και συγκρούσεις περιβάλλον, το οποίο θα διευκολύνει την συγκέντρωση του εφήβου ώστε να μπορεί να αποδώσει κατά την διάρκεια της μελέτης του. Διαχωρίζουμε το εξαντλητικό διάβασμα από το ποιοτικό . Χρειάζεται κατά την διάρκεια της ημέρας να υπάρχει ελεύθερος χρόνος για τον έφηβο για να κάνει πράγματα που τον ευχαριστούν, ώστε να μπορεί να επιστρέφει στην μελέτη του με καλύτερη διάθεση και φορτισμένες μπαταρίες καθώς και διαλείμματα κατά την μελέτη του. Ενθαρρύνουμε τον έφηβο να οργανώσει την μελέτη του κα να ξεκινήσει από νωρίς τις επαναλήψεις. Ας μην ξεχνάμε, ότι οι μέρες πριν από την έναρξη των εξετάσεων προσφέρεται για επανάληψη και όχι για κτήση νέας γνώσης.
– Τι πρέπει να κάνουν γονείς και καθηγητές για το παιδί;
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί πρακτικά εξασφαλίζοντάς του ένα κατάλληλο περιβάλλον για να διαβάσουν αλλά και ενθαρρύνοντάς το να κάνει πράγματα που το ευχαριστούν και το χαλαρώνουν. Είναι σημαντικό οι γονείς και οι καθηγητές να ενισχύσουν το κάθε παιδί να βρει το δικό του πιο αποτελεσματικό τρόπο μελέτης και όχι να επιβάλλουν έναν εξαντλητικό τρόπο που ενδεχομένως δεν ταιριάζει στο κάθε παιδί. Η επιβράβευση και η εμπιστοσύνη βοηθούν το παιδί να εμπιστευτεί και το ίδιο τις δυνατότητές του και την προετοιμασία που έχει κάνει. Η συναισθηματική στήριξη μέσω της κατανόησης, της υπομονής, της δεκτικότητας, της στοργής και του κουράγιου είναι απαραίτητα για αυτή τη δύσκολη περίοδο. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να γίνεται συνεχώς ξεκάθαρο στο παιδί ότι η επιτυχία ή η αποτυχία στις πανελλαδικές εξετάσεις δεν καθορίζουν την αξία του.
– Πώς μπορεί ο μαθητής να διαχειριστεί το άγχος την ώρα των εξετάσεων;
Είναι σημαντικό, την ώρα των εξετάσεων, να προσπαθήσει ο μαθητής να χαλαρώσει και να συγκεντρωθεί. Το να ξεκινήσει από αυτά που γνωρίζει καλά μπορεί να τον βοηθήσει τόσο στην εξοικονόμηση χρόνου όσο και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στον εαυτό του. Αφήνοντας για λίγο στην άκρη αυτό που τον δυσκολεύει και προχωρώντας στην επόμενη ερώτηση, δημιουργείται ένα «διάλειμμα» που μπορεί να αποφορτίσει τον έφηβο και έτσι να μπορέσει να επιστρέψει στη δύσκολη ερώτηση με καθαρό μυαλό και περισσότερη συγκέντρωση.
– Πώς μπορεί ο μαθητής να βοηθήσει φίλο με έντονο άγχος εξετάσεων;
Είναι πολύ χρήσιμο να μπορεί ο μαθητής να στηρίξει συναισθηματικά και ψυχολογικά τον φίλο του που έχει έντονο άγχος, ακούγοντας πώς το βιώνει εκείνος, στο βαθμό όμως που μπορεί να διαχειριστεί και να το αντέξει και ο ίδιος. Το συναισθηματικό μοίρασμα και η ανταλλαγή σκέψεων μπορεί να λειτουργήσει ανακουφιστικά αφού έτσι μειώνεται το αίσθημα της μοναξιάς μέσα σε αυτή τη δύσκολη και πιεστική διαδικασία.
