Η μητρότητα είναι ένας δρόμος γεμάτος εκπλήξεις. Εκεί που χαλαρώνεις με τα νανουρίσματα και τα παιχνίδια της αγκαλιάς, ξαφνικά βρίσκεσαι να διασχίζεις το εμπορικό κέντρο με το παιδί σου εκτός ελέγχου να κλαίει και να χτυπιέται για (άλλη μια) ασήμαντη αφορμή.
Παρακαλάς να ανοίξει η γη και να σε καταπιεί, καθώς διαπιστώνεις πως όλος ο κόσμος σε κοιτάζει και ιδιαίτερα οι άλλες μαμάδες. Εκείνες που έχουν μεγαλύτερα παιδιά βέβαια χαμογελούν με κατανόηση, καθώς θυμούνται πολύ καλά τις ημέρες που βρέθηκαν στη θέση σου.
Οι υπόλοιπες όμως, όσες έχουν ακόμα τα χαμογελαστά μωράκια τους στο καρότσι ή όσες χαϊδεύουν τρυφερά την κοιλιά τους περιμένοντας υπομονετικά το πρώτο τους παιδί, μπορεί και να νομίζουν πως κάτι τέτοιο αποκλείεται να συμβεί στις ίδιες, πως εσύ ευθύνεσαι γι’ αυτή την ακραία συμπεριφορά, πως κάπου έχεις κάνει λάθος.
Θα αμφιβάλλεις κι εσύ για τη διαπαιδαγώγηση που έχεις ακολουθήσει – μήπως φταίει που δεν το άφησες ποτέ να κλάψει στην κούνια του;
Έπειτα από κάθε τέτοια δύσκολη ώρα κρίσης, είναι λογικό κάθε μαμά να αναρωτιέται αν έκανε λάθος η ίδια ή η γιαγιά ή η νταντά και «κακόμαθε» το παιδί, με αποτέλεσμα τώρα να εισπράττει αυτήν τη συμπεριφορά. Κι όμως, πρόκειται για ένα μεταβατικό στάδιο από το οποίο θα περάσουν όλα τα παιδιά, άλλο πιο έντονα και άλλο πιο χαλαρά, ανάλογα με το χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία του. Από τα 2 ως τα 3 τους χρόνια, ίσως και λίγο αργότερα, όλα τα παιδιά περνούν από ένα αναπτυξιακό στάδιο έντονων αλλαγών που προκαλεί εκρήξεις θυμού και μεγάλη αναστάτωση στη συμπεριφορά τους.
Μέχρι πρόσφατα οι Αμερικανοί επιστήμονες τα αποκαλούσαν «τα τρομερά δίχρονα» ή «terrible twos», όμως τελευταία επικράτησε ο πιο μετριοπαθής ορισμός «πρώτη εφηβεία», που περικλείει ουσιαστικά όλες εκείνες τις αλλαγές τις οποίες βιώνει το παιδί σε αυτή την ηλικιακή φάση και μας βοηθάει να το κατανοήσουμε καλύτερα και να ρυθμίσουμε τις αντιδράσεις μας απέναντί του. Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι να αναγνωρίσουμε πως κι εμείς οι ίδιοι περάσαμε από την ίδια φάση, και αν η μαμά μας δεν το θυμάται για να μας το διηγηθεί, αυτό οφείλεται πολύ απλά στο γεγονός πως αυτή η φάση είναι μεταβατική και διαρκεί πολύ λίγο
Μαμά, μεγάλωσα!
Οι αλλαγές που βιώνει ένα παιδί πλησιάζοντας τα 2 του χρόνια είναι τεράστιες και σε αυτές ακριβώς οφείλεται η «ανεξήγητη» ή «ακραία» συμπεριφορά που παρατηρούμε στα παιδιά αυτής της ηλικίας:
Μιλάει και περπατάει.
Από την απόλυτη ακινησία και τη σιωπηλή παρατήρηση που χαρακτηρίζει τη βρεφική ηλικία, το παιδί τώρα κερδίζει την ανεξαρτησία του. Κινείται αυτόνομα στο χώρο και διατυπώνει τις αντιρρήσεις του. Απολαμβάνει λοιπόν την ελευθερία του και λέει επίμονα «όχι» σε όλα ή κάνει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που του ζητάμε, π.χ., τρέχει μακριά μας όταν εμείς το παρακαλούμε να έρθει. Γιατί το κάνει αυτό; Επειδή τώρα μπορεί, είναι το καινούργιο του παιχνίδι. Όπως άλλοτε χαμογελούσε για να μας ευχαριστήσει, τώρα ευχαριστιέται με το να μας δοκιμάζει και να μας μιμείται.
Νιώθει ακατανίκητη περιέργεια και μπορεί να την ικανοποιήσει αυτόνομα.
Όλα όσα παρατηρούσε από το καρότσι του τώρα βρίσκονται μόλις μερικά βήματα για να τα αγγίξει. Ο κόσμος γύρω του ξεδιπλώνεται άγνωστος, συναρπαστικός και γεμάτος εκπλήξεις.
Γι’ αυτό τα παιδιά σε αυτή την ηλικία χρειάζονται πολύ μεγάλη προσοχή και διαρκή επιτήρηση, γεγονός που κουράζει τους γονείς και εξαντλεί την υπομονή τους. Επειδή είναι πολύ δύσκολο να εμποδίσει κανείς τη διάθεση για εξερεύνηση, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να λάβουμε μέτρα ασφαλείας σε όλους τους χώρους που χρησιμοποιεί και σιγά σιγά να το εκπαιδεύσουμε για να μην κινδυνεύει.
Χρησιμοποιεί τα καινούργια του «όπλα» για να πετύχει αυτό που θέλει.
Βλέπει το μικρό ότι η μαμά σαστίζει όταν βάζει τα κλάματα; Θα κλάψει ακόμα πιο γοερά. Αν η μαμά αδιαφορήσει, θα πέσει κάτω στο πάτωμα, θα κάνει ό,τι μπορεί μέχρι να τη «νικήσει».
Τις περισσότερες φορές τα καταφέρνει, γιατί η μαμά δεν αντέχει την πίεση και υποχωρεί. Σε αυτό το σημείο η μαμά πρέπει να θέσει σαφή όρια χωρίς να χάσει η ίδια την ψυχραιμία της. Επειδή τα παιδιά αυτής της ηλικίας μιμούνται και αναπαράγουν λέξεις και συμπεριφορές, οτιδήποτε κάνουμε ή λέμε είναι πιθανό να το δούμε να στρέφεται εναντίον μας! Όσες φορές κουνήσουμε το δάχτυλο, όσα «όχι» και «μη» πούμε στο παιδί, θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι πως θα μας τα ανταποδώσει αμέσως μόλις μπορέσει.
Είναι ακόμα μωρό!
Παρά τα όσα συνταρακτικά τού συμβαίνουν, το δίχρονο παιδί παραμένει ένα μωρό, εξαρτημένο ακόμα από τη μαμά του για κάθε βασική ανάγκη, όπως το φαγητό, ο ύπνος, το μπάνιο και η τουαλέτα του.
Αυτή η σύγκρουση ανάμεσα στο χθεσινό εαυτό του και στο παιδάκι που θα γίνει αύριο τού δημιουργεί σύγχυση και προκαλεί τα ξεσπάσματα στη συμπεριφορά του. Το παιδί θυμώνει όταν διαπιστώνει πως ακόμα δεν έχει την αυτονομία του, πως η μαμά εξακολουθεί να του βάζει κανόνες και να του απαγορεύει πράγματα και –όπως κάθε γνήσιος έφηβος– κάνει την επανάστασή του.
Υπάρχουν παιδιά που χτυπούν το κεφάλι τους στο πάτωμα, άλλα που γίνονται μπλε από το κλάμα και άλλα που φέρονται επιθετικά απέναντι στους γονείς ή στα αδέρφια τους. Τέτοιου είδους οι συμπεριφορές δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες σε αυτή την ηλικία.
Οι «κρίσεις θυμού» των μικρών παιδιών μπορούν να φέρουν τους γονείς σε δύσκολη θέση, ιδιαίτερα όταν συμβαίνουν σε δημόσιους χώρους ή μπροστά σε άλλους. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρόκειται για πολύ μικρά παιδιά, που δεν είναι σε θέση να ενορχηστρώσουν συμπεριφορές με στόχο τη γελοιοποίησή μας και άρα δεν χρειάζεται κι εμείς να υπερβάλλουμε στην αντίδρασή μας.
Ο μεγάλος θυμός
Συνήθως μια αγκαλιά αρκεί για να ηρεμήσει το παιδί και πρέπει εμείς ως ενήλικες να βρούμε την ψυχραιμία που λείπει και να την επαναφέρουμε στην ατμόσφαιρα. Τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται τίποτα περισσότερο και ο «μεγάλος θυμός» εξατμίζεται με εντυπωσιακό τρόπο μπροστά στα μάτια μας.
Ψυχραιμία παιδιά
Η «πρώτη εφηβεία» είναι ακόμη μία φάση της ανάπτυξης που θα περάσει για πάντα όταν το παιδί κλείσει τα 3 του χρόνια ή και λίγο αργότερα. Ας δούμε πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τις κρίσεις θυμού του περιμένοντας την… ωριμότητα που θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους.
- Πάνω απ’ όλα η ασφάλεια.
Φροντίζουμε ώστε το παιδί να παραμείνει ασφαλές στη διάρκεια της κρίσης. Το κρατάμε σταθερά στην αγκαλιά μας και το καθησυχάζουμε αλλάζοντας θέμα: Μπορεί ένα απλό «Κοίτα! Μια γατούλα!» να κάνει ένα παιδί 2 ετών να ξεχάσει για ποιο λόγο έκλαιγε δευτερόλεπτα πριν. Αυτό το κόλπο βέβαια δεν πιάνει πάντα.
- Φεύγουμε από το οπτικό του πεδίο.
Δεν έχει νόημα να τιμωρήσουμε ένα δίχρονο βάζοντάς το στο δωμάτιό του ή στην «καρέκλα τιμωρίας» της Σούπερ Νταντάς, απλώς επειδή μια τέτοια εξέλιξη περισσότερο το μπερδεύει και μπορεί να εντείνει την αντίδρασή του αντί να την κατευνάσει. Ηθοποιός χωρίς κοινό δεν δίνει παράσταση, κι έτσι αποχωρώντας έχουμε ελπίδες να σταματήσει.
- Ελαχιστοποιούμε την ταλαιπωρία.
Είναι βέβαιο πως οι κρίσεις εντείνονται όταν το παιδί είναι κουρασμένο ή πεινάει. Στην ευαίσθητη αυτή περίοδο είναι πιο συνετό να αποφεύγουμε τις πολύωρες βόλτες και να φροντίζουμε ώστε να τρώει και να ξεκουράζεται με βάση το πρόγραμμά του.
- Μπόρα είναι, θα περάσει.
Καθώς το παιδί μεγαλώνει, η συνεννόηση μαζί του θα γίνεται όλο και πιο εύκολη, ενώ αυτές οι ανεξέλεγκτες φάσεις θα αραιώσουν και θα σταματήσουν εντελώς. Έχοντας αυτό το απλό δεδομένο στο μυαλό μας, μπορούμε να ξεπεράσουμε τις κρίσεις και να απολαύσουμε τα θετικά στοιχεία αυτής της ηλικίας που είναι ανεπανάληπτα.
Τα υπέροχα δίχρονα
Η ηλικία από τα 2 ως τα 3 χρόνια του παιδιού, εκτός από τα παροδικά ξεσπάσματα που περιγράφουμε, κρύβει και υπέροχες στιγμές, που σίγουρα αξίζει να θυμόμαστε.
Κάθε παιδί αυτής της ηλικίας είναι ένα εντελώς αθώο πλάσμα που ανακαλύπτει τον κόσμο και η συντροφιά του μας γεμίζει στιγμές απίστευτης γλυκύτητας.
- Πιστεύει κάθε απάντηση.
Υπάρχουν νεράιδες; Πειρατές; Φαντάσματα; Το παιδί είναι πρόθυμο να πιστέψει οποιαδήποτε εκδοχή, αρκεί να προέρχεται από αξιόπιστα χείλη, ιδανικά της μαμάς!
- Η φαντασία του ταξιδεύει.
Το σεντόνι γίνεται καράβι, το κρεβάτι νησί, ο θησαυρός κρύβεται σε οποιοδήποτε κουτί. Δεν υπάρχει πιο συναρπαστική περιπέτεια από το παιχνίδι με το παιδί σε αυτή την ηλικία.
- Απολαμβάνει κάθε λεπτό.
Παγωτό στο λιμάνι, βόλτα στο κέντρο, η ξαφνική βροχή, όλα είναι δικά του και μοιάζουν να διαρκούν αιώνια.
- Ανακαλύπτει τη μουσική.
Ξέρω δίχρονα που λατρεύουν τον Μπάρι Γουάιτ, άλλα που χορεύουν ξέφρενη σάμπα και άλλα που ξέρουν απ’ έξω δύσκολους στίχους από τραγούδια – ακόμα και στα αγγλικά. Όχι δεν είναι στο Youtube, είναι τα παιδιά μας!
