Η κυβέρνηση έχει βαφτίσει «ηρεμία» αυτό που στην πράξη είναι σιωπή. Στα ελληνοτουρκικά, η Άγκυρα αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματά μας: παρεμποδίζει θαλάσσιες έρευνες, καθυστερεί πόντιση ηλεκτρικών καλωδίων, μπλοκάρει θαλάσσια πάρκα, ενώ ο τουρκικός αλιευτικός της στόλος «εισβάλλει» μέχρι τις ακτές μας.
Η εξωτερική πολιτική μιας χώρας είναι το εργαλείο με το οποίο διασφαλίζεται η κυριαρχία, η ασφάλεια και το διεθνές κύρος της. Όταν όμως δεν υπάρχει σαφές σχέδιο και στρατηγική, το αποτέλεσμα είναι η σταδιακή αποδυνάμωση και η αίσθηση ότι η Ελλάδα παρακολουθεί παθητικά τις εξελίξεις αντί να τις διαμορφώνει. Σε αυτό το κενό σχεδίου και οράματος κινείται σήμερα η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με επιλογές που εκθέτουν τη χώρα και μειώνουν τη διαπραγματευτική της δύναμη.
Η κυβέρνηση έχει βαφτίσει «ηρεμία» αυτό που στην πράξη είναι σιωπή. Στα ελληνοτουρκικά, η Άγκυρα αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματά μας: παρεμποδίζει θαλάσσιες έρευνες, καθυστερεί πόντιση ηλεκτρικών καλωδίων, μπλοκάρει θαλάσσια πάρκα, ενώ ο τουρκικός αλιευτικός της στόλος «εισβάλλει» μέχρι τις ακτές μας. Την ίδια ώρα, γίνεται de facto ανεκτή η ρητορική περί «γκρίζων ζωνών» και η αναγνώριση 6 ν.μ. μόνο γύρω από μεγάλα νησιά. Η αποκοπή των νησιών από τον ηπειρωτικό κορμό δεν είναι τεχνική λεπτομέρεια: είναι υπαρξιακό διακύβευμα.
Στην Ανατολική Μεσόγειο, υπογράψαμε μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο (ορθά), αλλά από τότε: δεν υπερασπιστήκαμε στο πεδίο τα δικαιώματά μας όταν τουρκικές φρεγάτες εκδίωξαν ναυλωμένα ερευνητικά. Παράλληλα, προχωρούμε σε εξοπλισμούς υπό την πίεση «συμμάχων» χωρίς σαφή στρατηγική, ενώ οι Ευρωπαίοι ενσωματώνουν την Τουρκία στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας. Μάλιστα, ο Πρόεδρος Μακρόν πριν από λίγο καιρό πρότεινε την ανάπτυξη τουρκικών στρατευμάτων στην Ουκρανία στο πλαίσιο ευρωπαϊκής ειρηνευτικής αποστολής! Εξωτερική πολιτική που βασίζεται σε εξοπλισμούς χωρίς ανταλλάγματα για την εγχώρια αμυντική βιομηχανία και χωρίς πολυδιάστατη διπλωματία σημαίνει εγκλωβισμό, μεγαλύτερη εξάρτηση, όχι ασφάλεια.
Στο Λιβυκό, η Αθήνα κινήθηκε αντιφατικά και απώλεσε επιρροή. Δεν προέβλεψε το τουρκολιβυκό μνημόνιο, τσαλάκωσε διαύλους επικοινωνίας, επένδυσε μονοσήμαντα στον Χάφταρ και έμεινε χωρίς ισχυρά ερείσματα, την ώρα που η Άγκυρα στήνει υποδομές και βάσεις. Αποτέλεσμα; Η Τρίπολη αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματα στο Κρητικό Πέλαγος και στην Ελλάδα τσακώνονται οι υπουργοί για το ποιος φταίει για αυτό το φιάσκο….
Ακόμη και με χώρες-συμμάχους, όπως η Αίγυπτος, υποτιμήθηκαν ευαίσθητα ζητήματα. Η ανατροπή του status quo της Ι. Μονής Σινά, που για αιώνες λειτουργούσε αδιατάρακτα, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα: ένα θέμα που απαιτούσε προνοητική, αθόρυβη και αποτελεσματική διπλωματία, αλλά αντιμετωπίστηκε με επικοινωνιακούς όρους.
Στο Μεσανατολικό, η Ελλάδα επικαλείται το διεθνές δίκαιο, αλλά απέχει όταν αυτό δοκιμάζεται στη Γάζα. Την ώρα που ακόμη και εταίροι μας αλλάζουν στάση και αποδοκιμάζουν τις ακρότητες της κυβέρνησης Νετανάχιου, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, εμείς σιωπούμε. Το εθνικό συμφέρον δεν αντιφάσκει με το διεθνές δίκαιο: ταυτίζεται μαζί του. Μια στάση αρχών απέναντι στο Ισραήλ και το παλαιστινιακό ζήτημα ενισχύει –δεν αποδυναμώνει– την ελληνική διπλωματία
Τέλος, η υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλά μία «εσωτερική υπόθεση. Είναι πλήγμα κύρους που ταξιδεύει σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Όταν η χώρα εμφανίζεται να συγκρούεται με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για την διασπάθιση κοινοτικών κονδυλίων, υπονομεύει τη διαπραγματευτική της ισχύ και την εικόνα αξιοπιστίας της – τη στιγμή που γειτονικές χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία καταλαμβάνουν κορυφαίες θέσεις σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς.
Τι χρειάζεται τώρα:
- Πολυδιάστατη στρατηγική, με συμμαχίες ουσίας και συγκεκριμένα ανταλλάγματα για την προστασία των εθνικών συμφερόντων
- Ενεργή υπεράσπιση δικαιωμάτων σε Αιγαίο–Αν. Μεσόγειο
- Επανασχεδιασμός της πολιτικής στο Λιβυκό ανοίγοντας δίαυλος με όλες τις πλευρές στην Λιβύη.
- Στάση αρχών στη Γάζα: προσήλωση στο διεθνές δίκαιο και στη λύση δύο κρατών.
Η εξωτερική πολιτική δεν προσφέρεται για εθνικές κορώνες. Απαιτεί σχέδιο, συνέπεια, και αξιοπιστία. Αυτά λείπουν.
(Η Κατερίνα Μπέρδου είναι δικηγόρος)
