Τη δυνατότητα από το 2025 η Ελλάδα να εφαρμόσει μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ στα νησιά αλλά και σε σειρά ακόμα αγαθών και υπηρεσιών που έχουν σχέση με την υγεία, την αγροτική παραγωγή, την ψηφιακή τεχνολογία και την πράσινη ενέργεια δίνει η δημοσίευση της νέας οδηγίας της Ε.Ε. για την τροποποίηση των συντελεστών ΦΠΑ.
Είχε προηγηθεί σχετική συμφωνία των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ECOFIN) το Δεκέμβριο του 2021 για τον εκσυγχρονισμό των κανόνων που διέπουν τους συντελεστές ΦΠΑ.
Οι νέοι κανόνες δίνουν μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη-μέλη καθώς θα μπορούν να εφαρμόσουν μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ σε μεγαλύτερο αριθμό προϊόντων. Με την εφαρμογή των κανόνων, οι χώρες-μέλη θα μπορούν για πρώτη φορά να απαλλάσσουν από τον ΦΠΑ ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες οι οποίες κρίνεται ότι καλύπτουν βασικές ανάγκες.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι νέοι κανόνες ανοίγουν το δρόμο για εφαρμογή συντελεστών χαμηλότερους έως και 30% από τους αντίστοιχους συντελεστές που εφαρμόζονται στην ηπειρωτική χώρα, στα νησιά στους νομούς Λέσβου, Χίου, Σάμου, Δωδεκανήσου, Κυκλάδων και στα νησιά Θάσος, Βόρειες Σποράδες, Σαμοθράκη και Σκύρο.
Για την στήριξη των αγροτών δίνεται η δυνατότητα εφαρμογής νέων μειωμένων συντελεστών σε βαμβάκι, αγροτικά μηχανήματα και λοιπά βασικά αγροτικά είδη, με τις επιμέρους προϋποθέσεις που ορίζονται ακόμα και μέσα από την αξιοποίηση υφιστάμενων συστημάτων άλλων κρατών-μελών, όπως είναι οι ρυθμίσεις για κρασί, αγροτικό πετρέλαιο κ.λπ. Παράλληλα, η Ελλάδα μπορεί να συνεχίσει να εφαρμόζει μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ σε υπηρεσίες για τη γεωργική παραγωγή και να αξιολογήσει τη δυνατότητα εφαρμογής υπερ-μειωμένων, ακόμα και μηδενικών συντελεστών ΦΠΑ, σε αγροτικά εφόδια/ζωοτροφών.
Περαιτέρω, διευρύνεται η εφαρμογή των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε συναφή αγαθά και υπηρεσίες, μέσω και της παροχής δυνατότητας αξιοποίησης παρεκκλίσεων που εφαρμόζουν για την εφαρμογή μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ άλλα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της αγοράς ακινήτων. Στον κατάλογο των αγαθών στους οποίους θα μπορούν να εφαρμοστούν μειωμένοι συντελεστές ή απαλλαγή από ΦΠΑ περιλαμβάνονται :
- ηλιακά πάνελ, βρεφικές πάνες, μάσκες χειρουργικές, υπηρεσίες live streaming θεαμάτων
- απαλλαγή από ΦΠΑ σε βασικά είδη και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης, καθώς και ιατρικό εξοπλισμό και αναπηρικά είδη
- απαλλαγή από ΦΠΑ σε περιπτώσεις κρίσεων, καταστροφών, πανδημιών.
Η ψηφιοποίηση διαδραματίζει καίριο ρόλο στη δημιουργία αξίας και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Για να ξεπεραστεί η ανεπαρκής κάλυψη των υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδίκτυο και με σκοπό την προώθηση της ανάπτυξής τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να εφαρμόζουν μειωμένο συντελεστή στις υπηρεσίες αυτές. Η εφαρμογή μειωμένου συντελεστή στις υπηρεσίες πρόσβασης στο διαδίκτυο θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στους στόχους που καθορίζονται στην εθνική πολιτική ψηφιοποίησης και το σχετικό πεδίο εφαρμογής θα πρέπει να περιορίζεται αναλόγως. Επιπλέον, ενόψει του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας, θα πρέπει τα κράτη μέλη να μπορούν να προβλέπουν την ίση μεταχείριση των δραστηριοτήτων που μεταδίδονται ζωντανά στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων των εκδηλώσεων, με εκείνες που, όταν παρακολουθούνται διά ζώσης, είναι επιλέξιμες για μειωμένους συντελεστές.
Σύμφωνα με την οδηγία, η πανδημία κατέδειξε την ανάγκη προσαρμογής της οδηγίας 2006/112/ΕΚ, ώστε το νομικό πλαίσιο να είναι έτοιμο για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων και, με τον τρόπο αυτόν, να δοθεί η δυνατότητα στα κράτη μέλη να ανταποκρίνονται ταχέως σε εξαιρετικές περιστάσεις, όπως πανδημίες, ανθρωπιστικές κρίσεις και φυσικές καταστροφές.
Για τον σκοπό αυτόν, τα κράτη μέλη στα οποία η Επιτροπή είχε χορηγήσει την άδεια να εφαρμόζουν απαλλαγή από τον ΦΠΑ για αγαθά που εισάγονται υπέρ των θυμάτων καταστροφών θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν, υπό τους ίδιους όρους, απαλλαγή με δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ εισροών όσον αφορά τις ενδοκοινοτικές αποκτήσεις και εγχώριες παραδόσεις των εν λόγω αγαθών, καθώς και τις υπηρεσίες που σχετίζονται με τα εν λόγω αγαθά, στους επιλέξιμους φορείς, ώστε αυτοί να είναι σε θέση να συνδράμουν τα θύματα τέτοιων καταστροφών. Εάν δεν συντρέχουν πλέον οι προϋποθέσεις για απαλλαγές, η παράδοση των εν λόγω αγαθών και η παροχή των σχετικών υπηρεσιών θα πρέπει να υπόκεινται σε ΦΠΑ.
Επιπλέον έχει σαφή περιβαλλοντική χροιά, καθώς είναι προσαρμοσμένη στους ευρωπαϊκούς στόχους της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal), προτείνοντας και συμβάλλοντας παράλληλα στην υιοθέτηση των αναγκαίων συμπληρωματικών παρεμβάσεων για την ομαλή προσαρμογή των ομάδων που πλήττονται (π.χ. αγρότες). Είναι χαρακτηριστικό ότι έως το 2030 καταργείται η δυνατότητα των κρατών-μελών να εφαρμόζουν μειωμένους συντελεστές και απαλλαγές σε αγαθά και υπηρεσίες που θεωρούνται επιζήμια για το περιβάλλον και τους στόχους της Ε.Ε. για την κλιματική αλλαγή.
Οι νέοι κανόνες, με βάση την οδηγία, θέτουν ως γενική προθεσμία ενσωμάτωσης στο εθνικό δίκαιο κάθε χώρας-μέλους την 1η Ιανουαρίου 2025.
