Το 1958 μια νέα νόσος που έμοιαζε με ευλογιά εντοπίστηκε σε αποικίες πιθήκων που απομονώθηκαν για ενδελεχή μελέτη. Η αντικατάσταση του όρου ευλογιά των πιθήκων από το νέο όρο «mpox» έγινε πρόσφατα από τον ΠΟΥ.
Το πρώτο κρούσμα mpox στον άνθρωπο καταγράφηκε το 1970, στη σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Αφρικανικά τρωκτικά και πρωτεύοντα πλην του ανθρώπου (όπως οι πίθηκοι) ενδέχεται να φιλοξενούν τον ιό και να μολύνουν ανθρώπους. Έως το 2022 τα κρούσματα εκτός Αφρικής ήταν σπάνια. Ωστόσο το 2022, σημειώθηκε σημαντική αύξηση προσβολών από mpox σε όλο τον κόσμο, φαινόμενο που αρχικώς επηρέασε κυρίως ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους και άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες και προοδευτικά εξαπλώθηκε από άτομο σε άτομο μέσω σεξουαλικών επαφών.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα αρχίζουν 1-21 ημέρες μετά την έκθεση και συνήθως διαρκούν 2-4 εβδομάδες. Ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ενδέχεται να παρουσιάσουν πιο παρατεταμένα συμπτώματα.
Τα κοινά συμπτώματα του mpox είναι:
Πυρετός
Εξάνθημα
Πονόλαιμος
Μυϊκοί πόνοι
Πονοκέφαλος
Κόπωση
Πρήξιμο λεμφαδένων.
Τυπικά για το mpox, ο πυρετός, οι μυϊκοί πόνοι και ο πονόλαιμος εμφανίζονται πρώτα. Το εξάνθημα mpox ξεκινά στο πρόσωπο και εξαπλώνεται στο σώμα, επεκτείνεται στις παλάμες των χεριών και στα πέλματα των ποδιών, αναπτύσσεται σε 2-4 εβδομάδες σε στάδια – κηλίδες, βλατίδες, κυστίδια, φλύκταινες. Το εξάνθημα εξελίσσεται σε μια κυψέλη γεμάτη με υγρό και μπορεί να συνοδεύεται από κνησμό ή πόνο. Καθώς το εξάνθημα επουλώνεται, οι βλάβες ξηραίνονται και σχηματίζουν κρούστα. Μερικοί ασθενείς έχουν μία ή λίγες δερματικές βλάβες και άλλοι έχουν εκατοντάδες.
Τα άτομα παύουν να είναι μολυσματικά όταν εξαφανιστούν τα συμπτώματα, επουλωθούν πλήρως όλες οι πληγές και σχηματιστεί νέο στρώμα δέρματος.
Παιδιά, έγκυοι και άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για επιπλοκές από το mpox.
Επιπλοκές από τη νόσο είναι βακτηριακές λοιμώξεις,
πνευμονία, σήψη, μόλυνση του κερατοειδούς με απώλεια όρασης, εγκεφαλίτιδα, μυοκαρδίτιδα, λοιμώξεις ουροποιογεννητικού συστήματος, θάνατος. Τα άτομα με καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής ασθένειας και θανάτου λόγω mpox.
Αίτια τρόποι μετάδοσης
Υπάρχουν δύο τύποι ιού Monkeypox : clade I και clade II.
Ο Clade I ενδημεί στην Κεντρική Αφρική, είναι πιο σοβαρός ιός με θνησιμότητα έως και το 10% των ασθενούν των.
Ο Clade II ενδημεί στην Δυτική Αφρική, προκαλεί λιγότερο σοβαρές λοιμώξεις και επιβίωση άνω του 99,9%.
Και οι δύο τύποι του ιού μπορούν να εξαπλωθούν μέσω άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα ή μολυσμένα υγρά και με στενή επαφή με πάσχοντα από τη νόσο. Οι άνθρωποι μπορούν να κολλήσουν το mpox από μολυσμένα αντικείμενα όπως ρούχα ή λευκά είδη ή σαλόνια τατουάζ. Ο ιός μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω της κατανάλωσης μολυσμένου κρέατος που δεν έχει μαγειρευτεί καλά.
Ποιοι συστήνεται να εμβολιάζονται σύμφωνα με τον ΠΟΥ και ΕΟΔΥ
Το εμβόλιο συνιστάται για άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό ευλογιάς mpox και ανήκουν στις παρακάτω κατηγορίες υψηλού κινδύνου:
Άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM), άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες και γυναίκες, και διεμφυλικά άτομα. Όλα τα άτομα από τις παραπάνω ομάδες θεωρούνται αυξημένου κινδύνου αν έχουν πρόσφατο ιστορικό πολλαπλών ερωτικών συντρόφων, δηλαδή όσοι έχουν περισσότερους από 5 ευκαιριακούς συντρόφους ή έχουν μολυνθεί από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ένα τουλάχιστον) τους τελευταίους 3 μήνες.
Επαγγελματίες υγείας οι οποίοι εργάζονται σε χώρους με υψηλό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς mpox (π.χ. ειδικές μονάδες).
Άτομα τα οποία έχουν έρθει σε στενή σωματική επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα του ιού της ευλογιάς mpox, σε διάστημα 4 έως και 14 ημερών μετά από την έκθεση.
Άτομα που έχουν συχνή και στενή επαφή με τις προηγούμενες κατηγορίες.
Μεταξύ των ατόμων που ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες, ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο εμβολιασμός των ανοσοκατασταλμένων ατόμων.
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
