Τα τελευταία χρόνια οι αβεβαιότητες στο – έτσι κι αλλιώς δυναμικό – διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον αυξάνονται με ανησυχητικό ρυθμό. Ο μονοπολικός κόσμος που προέκυψε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ, φαίνεται πώς κλονίζεται καθώς μια νέα, ανερχόμενη δύναμη, η Κίνα, εισέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο. Η πίστη στο Διεθνές Δίκαιο υποχωρεί και επανέρχεται ως μέσο επίλυσης των διαφορών η ισχύς. Σε αυτό το περιβάλλον, χώρες με μικρότερο εκτόπισμα έχουν αρχίσει να θεωρούν πώς ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας γι αυτές, ώστε να αναδειχθούν σε περιφερειακές ή και σε παγκόσμιες δυνάμεις.
Η Τουρκία, έχοντας ένα δόγμα που το υπηρετεί πιστά από τη δεκαετία του 70, ανήκει σε αυτές και ο αναθεωρητισμός, που αναβλύζει από κάθε έκφανση της κοινωνικοπολιτικής ζωής στη γείτονα, έχει φουντώσει επικίνδυνα. Αυτό που καθιστά αυτό το γεγονός ακόμη πιο επικίνδυνο, είναι πώς φαίνεται ότι η στιγμή είναι η κατάλληλη για να εκδηλωθεί και πώς ο «πρόεδρος» Ερντογάν δείχνει να το αντιλαμβάνεται και να εκμεταλλεύεται την ευκαιρία του!
Χρησιμοποιώντας την αναλυτική μέθοδο του Robert Kaplan, καθίσταται ξεκάθαρο πώς τη δεδομένη στιγμή η Τουρκία χρησιμοποιεί όλες τις μορφές της εθνικής της ισχύος, ήτοι:
* Πολιτική
* Διπλωματική
* Στρατιωτική
* Οικονομική
* Εμπορική
* Δημογραφική
για να πετύχει την εξάπλωσή της πέραν της επίσημης εδαφικής της επικράτειας και των χωρικών της υδάτων, προκειμένου να φτάσει στο end game του δόγματός της, την αναβίωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας!
Από τις παραπάνω μορφές εθνικής ισχύος, θεωρώ πώς η μεγαλύτερη στάθμιση ανήκει στη δημογραφία, η οποία άλλωστε αποτελεί την κινητήριο δύναμη όλων των υπολοίπων. Υπάρχουν τέσσερις καταστάσεις στις οποίες μπορεί να βρίσκεται ο πληθυσμός μιας χώρας:
* Δημογραφία τύπου Α – Νεανική σταθερότητα
* Δημογραφία τύπου Β – Δυναμικότητα
- Δημογραφία τύπου Γ – Ωριμότητα
* Δημογραφία τύπου Δ – Παρακμή
Η Ελλάδα, όπως και όλη η Δύση βρίσκεται στο στάδιο Δ, όπου οι άνθρωποι σε ηλικία ωριμότητας συνεχίζουν να μεγαλώνουν, οι θάνατοι αυξάνονται και καθώς οι γεννήσεις μειώνονται ήδη από το προηγούμενο στάδιο Γ, ο πληθυσμός επίσης μειώνεται, ενώ και ο μέσος όρος του μετατοπίζεται σε ηλικίες 40 ετών και άνω. Οι άνθρωποι αναζητούν την προσωπική τους προκοπή, ενώ γίνονται γονείς σε μεγαλύτερες ηλικίες, γεγονός που τους καθιστά πιο συνετούς και πραγματιστές, θέτοντας ως βασική συνθήκη για τις ζωές τους την ειρήνη.
Αντιθέτως, η Τουρκία βρίσκεται στο στάδιο Β, όπου ο πληθυσμός αυξάνεται, καθώς οι γεννήσεις αυξάνονται με σημαντικά θετικό ρυθμό, με τον μέσο όρο ηλικίας να βρίσκεται μεταξύ των 20-40 ετών, τις πλέον δυναμικές ηλικίες για άνδρες και γυναίκες. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτό το ηλικιακό φάσμα ξεχειλίζουν από ενέργεια και διάθεση να αλλάξουν τα δεδομένα της ζωής τους, είτε δουλεύοντας σκληρά, αποκτώντας χρήματα και οικογένεια, είτε φέροντας όπλα και πολεμώντας έναν επεκτατικό πόλεμο. Αυτή η δημογραφική κατάσταση, σε συνδυασμό με το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, καθιστά την τουρκική κοινωνία δεκτική στην αποδοχή ενός αφηγήματος επιθετικού προς τις γειτονικές χώρες. Η Τουρκία, για να πραγματώσει τον 1ο αντικειμενικό στόχο του δόγματός της, ήτοι να αναδειχθεί σε περιφερειακή δύναμη, χρειάζεται τον πλούτο των Βαλκανίων και τον έλεγχο του Αιγαίου και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και γι αυτό στρέφει μεθοδικά την κοινωνία της προς αυτήν τη διεκδίκηση.
Η Ελλάδα πρέπει να διαβάσει τις εξελίξεις και να μην αντιδράσει μοιρολατρικά, αλλά με πίστη και στοχοπροσήλωση και να προχωρήσει στη διαμόρφωση μιας πειστικής και αποφασιστικής απάντησης. Με ρεαλισμό, αποδεχόμενοι ότι η δημογραφική μας κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει σύντομα – θα χρειαστεί πολλή, πολλή δουλειά σε αυτό το πεδίο – η προσοχή μας πρέπει να στραφεί άμεσα σε μια πολυεπίπεδη ενίσχυση της Πατρίδας μας.
Προφανώς και πρέπει να συνεχίσουμε την εξωστρεφή και ενεργητική άσκηση της διπλωματίας, ενώ παράλληλα θα βρίσκονται σε εξέλιξη τα απαραίτητα εξοπλιστικά προγράμματα και των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων. Αυτό όμως που θεωρώ εξίσου, αν όχι πιο σημαντικό, είναι η διασφάλιση της:
* Διατροφικής ασφάλειας
* Ενεργειακής ασφάλειας
* Ανθεκτικότητας της εφοδιαστικής μας αλυσίδας
* Πρόσβασης στις κρίσιμες τεχνολογίες
Αυτές οι τέσσερις παράμετροι αποτελούν ικανές και αναγκαίες συνθήκες, που πρέπει να πληρούνται στο σύγχρονο γεωπολιτικό πεδίο, ώστε να μεγιστοποιηθούν οι δυνατότητες αποτροπής της χώρας.
Προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί ένα εκ των ων ουκ άνευ αίτημα ο τολμηρός μετασχηματισμός του οικονομικού μοντέλου της χώρας, με στροφή από τις υπηρεσίες στην παραγωγή, ώστε η Ελλάδα να εισέλθει στην 4η βιομηχανική επανάσταση! Η τεχνολογική πρόοδος εγγυάται την επιτυχή διασφάλιση των τεσσάρων αυτών παραμέτρων. Η αξιοποίηση του επιστημονικού δυναμικού της χώρας αποτελεί το μόνο αντίπαλο δέος στην σκληρή πραγματικότητα των δημογραφικών καταγραφών. Επείγει να αποκτήσουμε τέτοιο ειδικό βάρος ως χώρα, που αυτό καθαυτό θα λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής αμυντικής ισχύος και μέσο ισχυρής αμυντικής θωράκισης έναντι κάθε επίδοξου εχθρού!
Ιωάννης Κανάρης
Σύμβουλος Ποιότητας, MSc, MBA
