Μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου 2023 έχουν τη δυνατότητα επιλογής ασφαλιστικής κατηγορίας οι 1,2 εκατομμύρια ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες. Οι ίδιοι έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ελεύθερα την κλάση των εισφορών που θα πληρώνουν.
Οι ασφαλιστικές εισφορές για τη συγκεκριμένη κατηγορία επαγγελματιών αναπροσαρμόζονται το 2023 βάσει του πληθωρισμού, ο οποίος ανήλθε σε 9,6% για το 2022. Η αύξηση τελικά επιβλήθηκε παρά τις έντονες αντιδράσεις των συνδικαλιστικών οργάνων των ελεύθερων επαγγελματιών. Η επιβάρυνση κινείται κατ’ ελάχιστον στα 243 ευρώ τον χρόνο. Για την κύρια ασφάλιση και υγεία, οι εισφορές που περιλαμβάνονται σε έξι ασφαλιστικές κατηγορίες, ειδικά για κύρια ασφάλιση και υγεία, διαμορφώνονται από 240,25 ευρώ έως και 630,6 ευρώ τον μήνα. Η επιβάρυνση μεγαλώνει εφόσον οι επαγγελματίες ασφαλίζονται και για επικούρηση ή και εφάπαξ.
Σημειώνεται πως η αναπροσαρμογή των ασφαλιστικών εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες γίνεται ετησίως, καθώς σύμφωνα με το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο οι ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών αυξάνονται με ποσοστό ίσο με τον πληθωρισμό της προηγούμενης χρονιάς. Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αυτό είναι απαραίτητο διότι:
Η αγνόηση του πληθωρισμού στις εισφορές θα οδηγήσει με μαθηματική βεβαιότητα σε χαμηλότερες συντάξεις. Αν δεν υπήρχε ένας μηχανισμός αναπροσαρμογής εισφορών, θα οδηγούμασταν σε απαξίωση της αξίας των εισφορών, υπονομεύοντας τις μελλοντικές συντάξεις των ασφαλισμένων, ιδιαίτερα δε σε περιόδους έντονων πληθωριστικών πιέσεων, όπως αυτή που διανύουμε. Γι’ αυτόν τον λόγο, σε κάθε σύστημα ασφαλιστικών εισφορών υπάρχει ένας μηχανισμός αναπροσαρμογής, προκειμένου να εξασφαλίζεται η πραγματική τους αξία.
Οι συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων καλύπτονται σε σημαντικό βαθμό από τις εισφορές των εν ενεργεία ασφαλισμένων. Το ασφαλιστικό μας σύστημα είναι διανεμητικό, όπως γενικά συμβαίνει στην Ευρώπη, πράγμα που σημαίνει ότι οι συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων καλύπτονται σε σημαντικό βαθμό από τις εισφορές των εν ενεργεία ασφαλισμένων. Κάθε αναπροσαρμογή των συντάξεων θα πρέπει να καλύπτεται και από αντίστοιχες εισφορές προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Διαφορετικά το ασφαλιστικό σύστημα θα μπει και πάλι σε έναν φαύλο κύκλο αυξανόμενων ελλειμμάτων με προφανείς κινδύνους για τη βιωσιμότητά του.
Το ασφαλιστικό μας σύστημα οφείλει να λειτουργεί με όρους δικαιοσύνης και αναλογικής κατανομής των βαρών με βάση τις δυνατότητες του κάθε ασφαλισμένου. Σήμερα επικρατεί το παράδοξο οι εισφορές για κύρια σύνταξη των αυτοαπασχολουμένων που επιλέγουν την πρώτη ασφαλιστική κατηγορία (περισσότεροι από 8 στους 10 επιλέγουν αυτή την κατηγορία) να είναι χαμηλότερες ακόμη και από εκείνες που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό! Συγκεκριμένα, το 2022 η μηνιαία εισφορά για σύνταξη και υγεία για τους μη μισθωτούς στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία ήταν 210 ευρώ τον μήνα. Αντιστοίχως, οι εισφορές ενός μισθωτού που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό διαμορφώθηκαν πέρυσι (μετά τη διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού) σε 225,4 ευρώ τον μήνα (με αναγωγή για 14 μισθούς). Υπάρχει δηλαδή το ενδεχόμενο ένας εργοδότης να πληρώνει για δικές του εισφορές λιγότερα χρήματα από τις εισφορές που αντιστοιχούν σε υπάλληλό του, ο οποίος αμείβεται με τον κατώτατο μισθό.
