Το Υπουργείο Πολιτισμού προχωρεί στην αποκατάσταση και στην ενίσχυση της προστασίας του αρχαιολογικού χώρου του Ιερού των Μεγάλων Θεών, στη Σαμοθράκη, ενός από τους σημαντικότερους λατρευτικούς χώρους της αρχαιότητας. Μετά την ωρίμανση του συνόλου των αναγκαίων μελετών -υδραυλική, στατική, αρχιτεκτονική, συντήρησης- δρομολογείται το έργο -με την ένταξή του στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης-ΕΣΠΑ 2021-2027- ώστε ο χώρος να αποκατασταθεί και να θωρακιστεί από τις εκτεταμένες ζημιές, που υπέστη από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, που σημειώθηκαν στο νησί, το 2017.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, δήλωσε: «Το Ιερό, τόπος μυστηριακής λατρείας από τον 7ο αιώνα π.Χ., αφιερωμένο στους Μεγάλους Θεούς, αποτελεί αρχαιολογικό σύνολο μοναδικής σημασίας. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, το 2017, έπληξαν καίρια τις υποδομές, το φυσικό ανάγλυφο και την ασφάλεια του χώρου, με φθορές σε αναλημματικούς τοίχους, πεζογέφυρες και τμήματα της κοίτης του ρέματος που διατρέχει τον αρχαιολογικό χώρο. Από το 2020, ολοκληρώσαμε τις σωστικές εργασίες και τις απαραίτητες επεμβάσεις διαμόρφωσης για την ασφαλή κυκλοφορία των επισκεπτών, οι οποίες να σημειωθεί ότι έπρεπε να είχαν γίνει αμέσως μετά τις καταστροφικές πλημμύρες. Με την ολοκλήρωση των μελετών και τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, δρομολογούμε την υλοποίηση του έργου για την αποκατάσταση και θωράκιση του Ιερού των Μεγάλων Θεών από τα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, επιπλέον των αντιπλημμυρικών έργων που αφορούν στην Περιφέρεια και στα συναρμόδια Υπουργεία. Το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο πριν από ένα περίπου χρόνο παρέδωσε στο νησί ένα νέο Αρχαιολογικό Μουσείο, εκτελεί στη Σαμοθράκη ένα πρόγραμμα έργων προστασίας, συντήρησης και ανάδειξης του πολιτιστικού της αποθέματος, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 6.500.000 ευρώ από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Σε αυτά, πέραν των επεμβάσεων στο Ιερό των Μεγάλων Θεών, περιλαμβάνονται έργα αποκατάστασης στο Κάστρο και στον Πύργο του Φονιά, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη οι μελέτες για την αποκατάσταση του κτηρίου του παλαιού Ξενία, ώστε να μετατραπεί σε πωλητήριο και αναψυκτήριο του μουσείου και του αρχαιολογικού χώρου από τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων. Ευχαριστώ θερμά τον Περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας για Θράκης Χριστόδουλο Τοψίδη για τη στενή και εποικοδομητική μας συνεργασία».
Το έργο αφορά σε τρεις περιοχές ενδιαφέροντος:
α) Παρόχθια ζώνη του κεντρικού ρέματος, το οποίο διασχίζει το Ιερό των Μεγάλων Θεών,
β) Ζώνη ρέματος Αγίας Παρασκευής, κοντά στο κτήριο των χώρων υγιεινής των επισκεπτών και στην όμορη κατεστραμμένη λιθόστρωτη διάβαση,
γ) Ζώνη εκβολής του ρέματος Αγίας Παρασκευής, κοντά στο ναΐσκο της Αγίας Παρασκευής και στον χώρο στάθμευσης οχημάτων και υποδοχής επισκεπτών.
Περιλαμβάνει:
- Γεωτεχνικές και υδραυλικές επεμβάσεις για τη διευθέτηση του κεντρικού ρέματος και του ρέματος της Αγίας Παρασκευής, με στόχο τη σταθεροποίηση της ροής και την αποτροπή περαιτέρω διάβρωσης των πρανών και του πυθμένα. Οι επεμβάσεις έχουν στόχο την διευθέτηση του ρέματος, με τις ελάχιστες δυνατές τροποποιήσεις της αρχαίας κοίτης και των αρχαίων καταλοίπων. Η στερέωση και η αποκατάσταση των σωζόμενων αρχαίων και των σύγχρονων αναλημματικών τοίχων γίνεται ακολουθώντας το υφιστάμενο ανάγλυφο του ρέματος.
- Αρχιτεκτονικές και στατικές επεμβάσεις για τη δημιουργία δύο νέων μεταλλικών πεζογεφυρών, ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση των επισκεπτών στον αρχαιολογικό χώρο.
- Αποκατάσταση των αναλημματικών τοίχων και του πυθμένα του ρέματος με σεβασμό στη μορφολογία και την αρχαιολογική φυσιογνωμία του χώρου.
- Επεμβάσεις διαμόρφωσης του χώρου στάθμευσης και υποδοχής επισκεπτών στην πεζογέφυρα Αγίας Παρασκευής – Μουσείου, αλλά και του περιβάλλοντος χώρου στην πεζογέφυρα Μουσείο – Αρχαιολογικός Χώρος. Στον αναβαθμισμένο περιβάλλοντα χώρο προβλέπονται σημεία ενημέρωσης και θέασης για τους επισκέπτες.
- Προτάσεις για επιπρόσθετα μέτρα αντιπλημμυρικής προστασίας. Η πιο αποτελεσματική προστασία από πλημμύρες στο Ιερό των Μεγάλων Θεών είναι η εκτροπή μέρους των ομβρίων, από την πλαγιά του όρους Σάος ώστε να μειωθεί ο όγκος νερού που εισέρχεται στον αρχαιολογικό χώρο και να περιοριστεί ο κίνδυνος μελλοντικών καταστροφών.
Το Ιερό των Μεγάλων Θεών είναι ναϊκό συγκρότημα, κοντά στην αρχαία πόλη της Σαμοθράκης –σημερινή Παλαιόπολη- στο οποίο τελούνταν μυστηριακές τελετές, που χρονολογούνται από τον 7ο αιώνα π.Χ., και βρίσκεται στα δυτικά της αρχαίας Πόλης και κοντά στη σημερινή Παλαιόπολη. Η ταυτότητα και η φύση των θεοτήτων που λατρεύονταν παραμένει αινιγματική. Ήταν διαφορετικές από αυτές των Ολύμπιων θεών του Δωδεκάθεου και σχετίζονταν με τις χθόνιες θεότητες των Κάβειρων, ενώ ο πιο συνήθης χαρακτηρισμός τους είναι οι Μεγάλοι Θεοί. Δέχονταν αποστολές πρεσβευτών από άλλες πόλεις – κράτη στον χώρο κατά τη διάρκεια των εορτών. Τα περισσότερα οικοδομικά κατάλοιπα χρονολογούνται στον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ., αλλά υπάρχουν, επίσης, σημαντικά κατάλοιπα τόσο από τον 5ο αιώνα π.Χ. όσο και από το διάστημα μεταξύ 2ου αιώνα π.Χ. και 2ου αιώνα μ.Χ.
