Η χώρα δεν μπορεί να αντέξει την κανονικοποίηση της θεσμικής εκτροπής. Όταν το Σύνταγμα εφαρμόζεται à la carte, όταν οι κοινοβουλευτικοί κανόνες γίνονται λάστιχο και η λογοδοσία αντιμετωπίζεται ως απειλή, τότε δεν μιλάμε για συγκυριακή κρίση – αλλά για διαρκή απειλή κατά του δημοκρατικού πυρήνα της Πολιτείας.
Το κοινοβούλιο αποτελεί τον πυρήνα της δημοκρατίας μας , είναι ο θεσμός στον οποίο εκφράζεται και ενσαρκώνεται η λαϊκή βούληση. Είναι ο θεσμός όπου οι κυβερνήσεις λογοδοτούν στους πολίτες και οι αποφάσεις τους υπόκεινται σε κριτική και έλεγχο. Η στάση της κυβέρνησης και των βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τη σύσταση της προανακριτικής επιτροπής και η φαρσοκωμωδία των επιστολικών ψήφων, κατέρριψαν με πάταγο την ψευδαίσθηση μιας πολιτικής κανονικότητας που επιμελώς είχε οικοδομήσει ο κ. Μητσοτάκης. Οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και αντίδρασης στην προσπάθεια συγκάλυψης της τραγωδίας των Τεμπών αποτέλεσαν το πρώτο ρήγμα σε αυτό το επιμελώς κατασκευασμένο αφήγημα της κανονικότητας. Ήταν η στιγμή που η κοινωνία αντιλήφθηκε πως η κυβέρνηση έχει «αλλεργία» στην κριτική και στην λογοδοσία. Έκτοτε, η περιφρόνηση για τον κοινοβουλευτικό έλεγχο, την δικαστική κρίση και την συνταγματική τάξη γίνεται όλο και πιο απροκάλυπτη, προκαλώντας ένα βαρύ πλήγμα στη δημοκρατία και στη θεσμική αξιοπιστία της χώρας.
Ο ευτελισμός του κοινοβουλίου δεν συνιστά απλώς πολιτική μεθόδευση. Είναι βαθιά περιφρόνηση προς τους πολίτες που εμπιστεύτηκαν με την ψήφο τους τους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος. Η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη δείχνει με τις πράξεις της ότι αρνείται να διαχειριστεί τη θεσμική ευθύνη που συνεπάγεται η διακυβέρνηση μιας χώρας. Ο κ. Μητσοτάκης εξελέγη πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και πρωθυπουργός με τη δέσμευση ότι θα αποκαταστήσει το κύρος των θεσμών και θα εισάγει μια νέα πολιτική κουλτούρα στο πολιτικό σύστημα. Τελικά, έδειξε πως δεν ορρωδεί προ ουδενός για να επιβάλει το μικροκομματικό συμφέρον και την δική του πολιτική επιβίωση. Η συστηματική και κατά συρροή απαξίωση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών και η αποφυγή της λογοδοσίας δεν αποτελούν απλώς πολιτικά τεχνάσματα, αλλά καταστρατήγηση του Συντάγματος.
Είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό ότι η Νέα Δημοκρατία, το κόμμα που αυτοπαρουσιάζεται ως ο εγγυητής της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας, επέλεξε να συγκρουστεί ευθέως με τις αρχές της διαφάνειας και της θεσμικής λογοδοσίας, ακόμη και απέναντι στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Όταν το κομματικό συμφέρον τίθεται υπεράνω κάθε έννοιας λογοδοσίας, τότε η σύνδεση με την ευρωπαϊκή πολιτική παράδοση καταρρέει ως προσχηματική και η αποφυγή του κοινοβουλευτικού και δικαστικού ελέγχου δεν αποτελούν απλώς πολιτικά τεχνάσματα, αλλά σοβαρή θεσμική εκτροπή.
Το Σύνταγμα αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της δημοκρατικής λειτουργίας του πολιτεύματος και διασφαλίζει τη συνοχή και τη θεσμική σταθερότητα της χώρας. Δεν αποτελεί εργαλείο προς εκμετάλλευση στις εκάστοτε πολιτικές σκοπιμότητες. Ωστόσο, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη έχει επανειλημμένα επιδείξει πρακτικές που συνιστούν θεσμική εκτροπή από τις θεμελιώδεις συνταγματικές επιταγές, προκαλώντας μεγάλη ανησυχία στους πολίτες για την προσήλωση της στους δημοκρατικούς κανόνες.
Η αντιπολίτευση φέρει κρίσιμη ευθύνη: να λειτουργήσει ως θεματοφύλακας των θεσμών και του Συντάγματος, να αρθρώσει ενιαία φωνή με νηφαλιότητα και τεκμηρίωση απέναντι στην αυξανόμενη αυταρχικότητα, την αλαζονεία της εξουσίας και την υπονόμευση της δημοκρατίας. Η συνεννόηση και η κοινή δράση των προοδευτικών δυνάμεων δεν είναι ένα κενό πολιτικό σύνθημα, αλλά συνταγματική επιταγή και θεσμικό καθήκον.
Η χώρα δεν μπορεί να αντέξει την κανονικοποίηση της θεσμικής εκτροπής. Όταν το Σύνταγμα εφαρμόζεται à la carte, όταν οι κοινοβουλευτικοί κανόνες γίνονται λάστιχο και η λογοδοσία αντιμετωπίζεται ως απειλή, τότε δεν μιλάμε για συγκυριακή κρίση – αλλά για διαρκή απειλή κατά του δημοκρατικού πυρήνα της Πολιτείας. Δημιουργείται ένα επικίνδυνο προηγούμενο, όπου οι μεθοδεύσεις γίνονται κανονικότητα και η εξουσία λειτουργεί χωρίς αντίβαρα. Και όταν υπονομεύεις τους θεσμούς για να προστατεύσεις το κομματικό σου συμφέρον, οι συνέπειες έρχονται – θεσμικές, πολιτικές και ιστορικές. Όχι πάντα άμεσα, αλλά πάντοτε αναπόφευκτα.
(Η Κατερίνα Μπέρδου είναι δικηγόρος)
