Η 19η Μαΐου είναι «Ημέρα μνήμης για την Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού».
Λίγα χρόνια μετά την έναρξη του 20ου αιώνα, η περιοχή του Πόντου, ήταν μια πειροχή ευμάρειας με πλούσιο εμπόριο και 700.000 Έλληνες κατοίκους που ζούσαν στην περιοχή για αιώνες. Τα ελληνικά σχολέια έφταναν τα 1401 και οι Έλληνες είχαν φέρει ανάπτυξη στην περιοχή, ενώ αποτελόυσαν το 40% της περιοχής.
Ο σουλτάνος ανατράπηκε το 1908 από το κίνημα των Νεότουρκών. Αυτό αρχικά έφερε αισιοδοξία και ελπίδα στις μειονότητες. Γιατί θεώρησαν πως το κοσμικό κράτος που υποστήριζαν, δεν θα ήταν τόσο προσκολλημένο στην θρησκεία και είχαν έναν πιο «δυτικό» αέρα, πράγμα που ίσως έδινε άλλη πνοή στην χώρα και το έμποριο με το εξωτερικό. Όμως έκαναν λάθος. Και έμελλε να ανκαλύψουν πολύ σύντομα το σκληρό πρόσωπο του κινήματος των νεότουρκων, που έφερε μαζί με τον «δυτικό» αέρα και ένα βίαιο κύμα εθνικισμού.
Οι Νεότουρκοι επωφελούνται από το ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις ήταν απασχολημένες με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η Ελλάδα με το «Κρητικό ζήτημα», και ξεκίνησαν την πρώτη φάση της εθνικιστικής τους πρακτικής με τους ελληνικούς και χριστιανικούς πληθυσμούς της περιοχής. Τους εκδίωξαν, τους ανάγκασαν να αλλαξοπιστήσουν, με λίγα λόγια ή τους έδιωξαν ή προσπάθησαν να τους «τουρκέψουν».
Οι Τούρκοι εγκαινίασαν τα «Τάγματα εργασίας» με κύριο πρόσχημα την ασφάλεια της χώρας. Έστελναν τους ελληνοπόντιους στην ασιατική ενδοχώρα, όπου δουλεύαν κάτω από τραγικές συνθήκες, σε λατομεία και ορυχεία. Οι Πόντιοι αντέδρασαν, ανέβηκαν στα βουνά και έγιναν αντάρτες μαζί με τους Αρμένιους.
Ακολούθησε η γενοκτονία των Αρμενίων το 1916 και ο δρόμος εξολόθρευσης των Ποντίων είχε ανοίξει για τα εθνικιστικά σχέδια του Κεμάλ Ατατούρκ. Η τραγωδία δεν άργησε να γίνει. Τρία χρόνια αργότερα, Ο Κεμάλ αποβιβάζεται στην Σαμψούντα και ξεκινά την γενοκτονία των Ποντίων. Ήταν 19 Μαΐου του 1919. Καθοδηγούμενος από τους Γερμανούς και του Σοβιετικούς συμβούλους του, κατέσφαξε κυριολεκτικά τον Ποντιακό ελληνισμό. Μέχρι την Μικρασιατική καταστροφή, τα θύματα της γενοκτονίας έφτασαν τις 200.000. Μερικοί ιστορικοί μιλούν για πάνω από 300.000 θύματα. Οι πόντιοι που γλίτωσαν, κατέφυγαν στην Ρωσία και στην Ελλάδα, βοηθώντας και αυτοί στην αναζωογόνηση του ελληνικού κράτους.
Στην Τουρκία η 19η Μαΐου είναι εθνική εορτή. Εκτός από τα γενέθλια του Κεμάλ (επειδή δεν γνωρίζουν ακριβώς την ημερομηνία γέννησής του στην Θεσσαλονίκη), οι Τούρκοι γιορτάζουν την συγκεκριμένη αργία «για την ιδρυτική πράξη της εποποιίας του Ατατούρκ, την πράξη της ρήξης με την οθωμανική εξουσία, η οποία κατηγορείται το 1919 από τους Τούρκους εθνικιστές ως υπεύθυνης της ήττας».
Η ελληνική κυβέρνηση σε μια ακόμα επίδειξη καθυστέρησης, τραγικής στο συγκεκριμένο ζήτημα, ανέδειξε το 1994 την 19η Μαΐου ως «Ημέρα μνήμης για την Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού».
