Τώρα που περάσαμε τον κάβο της πρώτης σκληρής περιόδου της μάχης κατά του κορονοϊού και μπήκαμε, ευτυχώς οι περισσότεροι υγιείς, στην εξίσου δύσκολη και σκοτεινή φάση της μετάβασης σε μια νέα κανονικότητα, είναι η ώρα για να βγάλουμε τα πρώτα συμπεράσματα και να κάνουμε κάποιες πρώτες σκέψεις σχετικά με τις προτεραιότητες και την πολιτικής μας ενόψει της καινούριας, γεμάτης αβεβαιότητα, πραγματικότητας.
Πρώτα απ’ όλα στον τομέα της Υγείας, όπου αναδείχθηκαν οι πραγματικές ανάγκες και οι ελλείψεις του συστήματος, εκείνες που μας ανάγκασαν ως χώρα να υιοθετήσουμε ένα πολύ αυστηρό και με τεράστιο κόστος για την οικονομία, μοντέλο αντιμετώπισης της κατάστασης. Το συμπέρασμα είναι ότι χρειαζόμαστε ένα σύστημα υγείας που θα δίνει βάρος στην πρωτοβάθμια περίθαλψη χωρίς να υπερφορτώνει, με μη αναγκαίες εισαγωγές νοσηλείας, τα νοσοκομεία. Θα είχε πράγματι ενδιαφέρον να δούμε τα στοιχεία με τους θανάτους αυτής της περιόδου από άλλες αιτίες, λόγω ενδεχομένως μη εισαγωγής και περίθαλψης σε νοσοκομείο. Διότι εισαγωγές όλο αυτό το διάστημα γινόταν μόνο για τα απολύτως επείγοντα περιστατικά. Αυτό που λέω δεν είναι βέβαια ο αποκλεισμός των ασθενών από την πρόσβαση στα νοσοκομεία, αλλά η αναβάθμιση των μονάδων της πρωτοβάθμιας φροντίδας, η δημιουργία ισχυρών κέντρων Υγείας με ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό ώστε να μη χρειάζεται να υπερφορτώνονται τα νοσοκομεία. Ταυτόχρονα αποδείχθηκε απαραίτητη η αύξηση των μονάδων Εντατικής θεραπείας αφού φάνηκε ξεκάθαρα ότι αυτές είναι εντελώς αναγκαίες. Η πρόσληψη προσωπικού, χωρίς ταυτόχρονο ορθολογικό σχεδιασμό κατανομής του μεταξύ πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας βαθμίδας υγείας, φοβάμαι πως δεν θα λύσει το πρόβλημα. Χρειάζεται μια νέα αρχιτεκτονική στο ίδιο το σύστημα!
Η παιδεία μας χρειάζεται επίσης προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Μικρότερες αριθμητικά τάξεις, αναδιάταξη και ελάφρυνση της διδακτέας ύλης, χωρίς περιττές επαναλήψεις από τάξη σε τάξη, και από βαθμίδα σε βαθμίδα, εκπαίδευση στη χρήση και τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών. Παράλληλα μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών στις νέες τεχνολογίες και στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση που αποδείχθηκε αναγκαία.
Οι ήδη δρομολογημένες αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης πρέπει να επιταχυνθούν. Το νέο μοντέλο λειτουργίας του κράτους πρέπει να βασίζεται στην «ψηφιοποίηση» και τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Η παρουσία πολιτών στις υπηρεσίες για την διεκπεραίωση υποθέσεών τους και προπαντός για την υποβολή δικαιολογητικών και την έκδοση πιστοποιητικών πρέπει να ελαχιστοποιηθεί. Όλα μπορούν να γίνουν από απόσταση και από το σπίτι.
Η άσκηση κοινωνικής πολιτικής και η φροντίδα των ευπαθών ομάδων και των μοναχικών ατόμων πρέπει να είναι άλλη μία προτεραιότητα. Οι σχετικές αρμοδιότητες μαζί με τους οικονομικούς πόρους πρέπει να μεταφερθούν στο σύνολό τους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση που κατά τεκμήριο βρίσκεται πιο κοντά σ’ αυτούς τους ανθρώπους και γνωρίζει αμεσότερα και καλύτερα το πρόβλημά τους.
Ασφαλώς το δυσκολότερο κομμάτι είναι αυτό της ανάταξης και της επανεκκίνησης της οικονομίας μας. Ήδη ταλαιπωρημένη από την περίοδο της κρίσης, και πάνω που είχε ξεκινήσει να ανακάμπτει δέχθηκε το χτύπημα αυτό, από το πουθενά! Το τελικό συμπέρασμα είναι, ότι ειδικά στην οικονομία τίποτα δεν είναι σταθερό, αντίθετα τα πάντα είναι ρευστά. Καθώς και ότι κάθε εποχή θέτει νέες προτεραιότητες ανάλογα με τις ανάγκες. Και ότι δεν χωρούν πια δογματισμοί.
Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς για την οικονομία. Για την ανάγκη διοχέτευσης ευρωπαϊκών και κρατικών πόρων για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας, των επιστημόνων και των αυτοαπασχολούμενων, των αδυνάτων και των ανέργων. Για εκμετάλλευση, στον τομέα του τουρισμού, της καλής φήμης που απέκτησε η χώρα λόγω των επιδόσεων της στο χειρισμό της πανδημίας, που μακροπρόθεσμα μπορεί να αποδώσει. Για αλλαγές στο παραδοσιακό μοντέλο των εργασιακών σχέσεων, την ανάγκη κατάρτισης των εργαζομένων στις νέες τεχνολογίες, την ενίσχυση της εξ αποστάσεως εργασίας. Αν όμως κάτι αναδεικνύεται ως αναγκαίο, μετά από αυτή τη δοκιμασία, είναι ότι και πάλι το βάρος πρέπει να πέσει στον πρωτογενή τομέα της παραγωγής των τροφίμων δηλαδή στην γεωργία και την κτηνοτροφία, καθώς και στην μεταποίηση των προϊόντων. Φυσικά προσαρμοσμένων στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις και με εξαγωγικό προσανατολισμό. Πρέπει ως χώρα να εκμεταλλευτούμε τις απίστευτες δυνατότητες και το πλεονέκτημα μας σ’ αυτούς τους τομείς, παράγοντας ποιοτικά αγροτικά προϊόντα με ταυτότητα, που θα έχουν ζήτηση στο εξωτερικό, εξασφαλίζοντας συνάμα την εσωτερική μας αυτάρκεια.
Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί και να προτείνει πολλά. Λογικό είναι να περιμένουμε ότι θ’ ανοίξει από δω και πέρα μια πιο επίσημη συζήτηση για την αναζήτηση της στρατηγικής μας ενόψει της νέας εποχής. Της εποχής της αβεβαιότητας και της αναθεώρησης. Όπου τίποτα πια δεν είναι το ίδιο με όσα ξέραμε μέχρι χθες!
