“Κι ότι συζητούσαμε προχθές, δουλεύοντας στο Αρχείο της Πολ. Εταιρείας Πανόραμα για το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου, για ένα εξαιρετικό βιβλίο που έγραψε ένας «άνθρωπος του δάσους», ξέσπασε φωτιά στον εβρίτικο οικισμό Λευκίμη.
Πολλά μποφόρ, πολλά πεύκα, μια άκρως σημαντική περιοχή λόγω του Δάσους που εκτείνεται ανάμεσα στα ανατολικά πρόβουνα της Ροδόπης και τη δυτική όχθη του Έβρου, όπου διαβιούν ακόμα μερικά ζευγάρια σπάνια πλέον αρπακτικά πουλιά, καθώς και πολλά άλλα είδη του ζωικού και βοτανολογικού κόσμου, πολλά από τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως είδη που κινδυνεύουν ή είναι ήδη «υπό εξαφάνιση».
Ούτως ή άλλως το πυρακτωμένο καλοκαίρι άρχισε πάρα πολύ νωρίς φέτος, με τα Γεράνεια στη Δυτική Αττική, ήρθε κι αυτή η τρομερή φωτιά στην Κύπρο, και μόλις τέθηκε υπό έλεγχο η φωτιά στην Κεφαλονιά (για πολλοστή φορά, ίσως χιλιοστή), λαμπάδιασε η Λευκίμη και δόθηκε μάχη για να μην επεκταθεί στο προστατευμένο Δάσος.
Αυτή όμως δεν μπορεί να περάσει σαν «μία ακόμα καταστροφική πυρκαγιά». Πρόκειται για τον Νομό Έβρου. Το Σουφλί, η Λευκίμη, η Δαδιά, η Κορνοφωλιά, η Κοτρωνιά, η Λυκόφη, είναι παραμεθόριοι οικισμοί. Κάποιοι απέχουν δύο-τρία-πέντε χιλιόμετρα από τα σύνορα, κάποιοι επτά-οκτώ.
Και είναι μεγάλο κρίμα ότι σε έναν τέτοιο τόπο η ολιγωρία του κράτους άφησε τόσα χρόνια το Δάσος της Δαδιάς να μαραζώσει, παρά το έργο που προσέφεραν περιβαλλοντικές οργανώσεις (ιδίως το WWF Ελλάδας), το Δασαρχείο κατά καιρούς και ορισμένοι τοπικοί φορείς κατά καιρούς.
Λίγο-πολύ τα αποτελέσματα της ίδιας κρατικής και δημοτικής ασυνεννοησίας και αβελτηρίας βιώνει και το Δέλτα του Έβρου. Εξάλλου, το Δέλτα και το γειτονικό Δάσος Δαδιάς συγκροτούν έναν ενιαίο τόπο μοναδικής περιβαλλοντικής σπουδαιότητας. Αλλά, δυστυχώς.
Οι αρμόδιοι είναι και πολλοί –ως εκ τούτου ουδείς επωμίζεται ευθύνη– και αδιάφοροι ή αμαθείς και γενικώς δεν λογοδοτούν ποτέ και πουθενά. Κοντεύει μισός αιώνας από το 1974. Πόσα ονειρευόμασταν για την αειφόρο ανάπτυξη, την ανάδειξη Δέλτα και Δάσους, τις ήπιες μορφές τουρισμού, τα μονοπάτια στη Ροδόπη, τις δασικές και τις πασσαλόπηκτες καλύβες στις αμμονησίδες.
Πάντως το βιβλίο του βιολόγου Γιώργου Κατσαδωράκη, «Στο δάσος της Δαδιάς. Άνθρωποι, τοπία και καρτάλια» (έκδοση του WWF Ελλάδας, Αθήνα 2019) μας έβαλε για τα καλά σε έναν κόσμο άγνωστο, σκληρό, μαγικό, βαθύτατου ήθους -εφόσον διατηρεί ακόμα κάτι από την ιερή και αδυσώπητη σχέση με την άγρια φύση.
Ο Κατσαδωράκης, επιστημονικός συνεργάτης της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών από το 1991 και επιστημονικός σύμβουλος του ελληνικού τμήματος του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF Ελλάς) από το 1997 έως το 2018, έζησε και δούλεψε ως ειδικός σε θέματα Ορνιθολογίας, διαχείρισης υγροτόπων και προστατευμένων περιοχών, οκτώ χρόνια στο δάσος της Δαδιάς (2002-2010).
Από το Εισαγωγικό σημείωμα αυτής της έκδοσης (που είναι το 14ο βιβλίο του ΓΚ) αντιγράφουμε δυο αποσπάσματα: «Ξεκίνησα να γράψω το βιβλίο αυτό ψάχνοντας να βρω τις δικές μου απαντήσεις στο ερώτημα γιατί συναντάται αυτή η τεράστια ποικιλία αρπακτικών πουλιών στο δάσος της Δαδιάς. Στην πορεία κατάλαβα ότι δεν θα μπορέσω ποτέ να βρω επαρκείς απαντήσεις, αν δεν μάθω περισσότερα για την ιστορία του ανθρώπου στην άγνωστη αυτή εσχατιά της ελληνικής γης. Τα λίγα και διάσπαρτα ιστορικά στοιχεία που ανακάλυψα δώθε-κείθε ήταν η αφορμή για να συνειδητοποιήσω ότι όχι μόνο πολύ λίγα πράγματα υπάρχουν δημοσιευμένα για την ιστορία αυτού του τόπου, αλλά επιπλέον ότι αυτή εν μέρει ερμηνεύεται σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα και από τα φυσικά του χαρακτηριστικά: τη γεωγραφική του θέση, το ανάγλυφο, τη γεωλογία, τα τοπία της ευρύτερης περιοχής με τη σχετική θέση των διαφόρων οικισμών, και τη γειτονία με τον ποταμό Έβρο.
Ας έχει λοιπόν ο αναγνώστης στο μυαλό του ότι κατά κύριο λόγο αυτό είναι ένα βιβλίο γεωγραφικό, γραμμένο από έναν βιολόγο και σε καμιά περίπτωση δεν έχει αξιώσεις ιστορικού συγγράμματος. Δεν είμαι ιστορικός, δεν έκανα εξαντλητική έρευνα των πρωτογενών ή δευτερογενών πηγών. Απλώς εντόπισα δημοσιευμένα κείμενα, ξεχώρισα τα κομμάτια που με ενδιέφεραν και τα ενέταξα στο βιβλίο, επιχειρώντας να αποδώσω μια συνολική εικόνα για την ιστορία της περιοχής, επειδή συνειδητοποίησα ότι κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει ως σήμερα. […] Κίνητρο και ενδιαφέρον μου είναι η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο, τη φύση και το τοπίο στις περιοχές της υπαίθρου που ακόμα διατηρούν αμεσότερη αλληλεξάρτηση με το φυσικό περιβάλλον. […]»
Πολιτιστική Εταιρεία Πανόραμα
