Η ιστορία της Ρωσικής παρουσίας στην Αλεξανδρούπολη δεν θεωρήθηκε ποτέ ως προϊόν κάποιας σκοτεινής συνωμοσίας, αλλά αποτέλεσε μια ξεκάθαρη επιλογή του Ελληνικού κράτους. Το 1993 η υφυπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Βιργινία Τσουδερού, παίρνει την απόφαση να μεταφέρει τους Έλληνες ομογενείς της Αμπχαζίας με μία μυστική επιχείρηση από το Σοχούμι στην Αλεξανδρούπολη.
Στην συνέχεια και συγκεκριμένα στις αρχές του 2000 η ακριτική πρωτεύουσα του νομού Έβρου αποτέλεσε «στόχο» της ρωσικής πολιτικής, καθώς η Μόσχα επιθυμούσε στο στρατηγικής σημασίας λιμάνι να οδηγήσει την απόληξη του νότιου αγωγού της «Gazprom» μέσω του βουλγαρικού Μπουργκάς. Το 2005 το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης με την συνδρομή του Θρακιώτη υφυπουργού Εξωτερικών κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη, αναπτύσσει στενή συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Έβρου με σκοπό να καταστεί η Θράκη τουριστικός προορισμός για τους Ρώσους, με την έλευση στην πόλη 43 Ρώσων δημοσιογράφων από τα μεγαλύτερα ΜΜΕ της χώρας.
Το 2007 αλλάζει ριζικά η πορεία του νομού στο μέλλον, πρώτον με την υπογραφή επικύρωσης του Πρωτοκόλλου Ίδρυσης της Εταιρείας που θα κατασκευάσει τον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη και δεύτερον με τα εγκαίνια του Σταθμού Ελληνοτουρκικού αγωγού Φυσικού Αερίου στους Κήπους. Ακολουθεί στην συνέχεια, στις αρχές του 2008, η υπογραφή της συμφωνίας για την ίδρυση της εταιρείας που προχωράει όλες τις διαδικασίες για την κατασκευή του έργου πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη.Τα γεγονότα αυτά χαρακτηρίζονται εκείνη την εποχή πως τοποθετούν τον Έβρο στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη αλλάζοντας ως είναι ευνόητο την αναπτυξιακή του τροχιά.
Ένα χρόνο αργότερα οι Αμερικανοί ασκούν πίεση, αρχικά στην νεοεκλεγμένη τότε κυβέρνηση Μπορίσοφ και στην συνέχεια στην κυβέρνηση της Αθήνας του Γιώργου Παπανδρέου και το project ακυρώνεται «για περιβαλλοντικούς λόγους». Οι Ρώσοι δεν εγκαταλείπουν την προσπάθεια να «πατήσουν» πόδι την βορειοανατολική Ελλάδα και οργανώνουν μια μεγάλη προσπάθεια διείσδυσης στην περιοχή με πολιτιστικά, θρησκευτικά, πολιτικά και οικονομικά οχήματα. Το 2011 σε ένα ιδιαιτέρως συμβολικό γεγονός, άγημα 89 Ρώσων πεζοναυτών παρελαύνει μαζί με Έλληνες στρατιώτες στην Αλεξανδρούπολη, τιμώντας την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940. Το 2015 στην Αλεξανδρούπολη φτάνει αντιπροσωπεία Ρώσων αξιωματούχων από την Αγία Πετρούπολη με σκοπό την αδελφοποίηση του Δήμου τους με τον Δήμο Αλεξανδρούπολης.
Την ίδια περίοδο και με στόχο την προσέλκυση Ρώσων επενδυτών στην περιοχή, πραγματοποιείται στο Επιμελητήριο Έβρου, συνάντηση επιχειρηματιών του Δήμου Αλεξανδρούπολης και του κεντρικού Δήμου της Αγ. Πετρούπολης, με τη συμμετοχή των δύο δημάρχων. Στις εξαγγελίες εκείνης της περιόδου περιλαμβάνονται και η χρηματοδότηση πτήσης ανάμεσα στην Αγία Πετρούπολη και την Αλεξανδρούπολη, καθώς και η ανέγερση χριστιανικού ναού ρωσικής αρχιτεκτονικής με 12 χρυσούς τρούλους ως πόλο τουριστικής έλξης και προσκυνήματος για τους Ρώσους τουρίστες.
Στις 9 Απριλίου 2016 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του Γραφείου Ενημέρωσης-Σύνδεσης Αγίας Πετρούπολης – Αλεξανδρούπολης με στόχο την Τουριστική –Οικονομική Συνεργασίας, στον χώρο του παλιού Δημαρχείου στην Πλατεία Κύπρου. Το 2017 σε γιορτινή ατμόσφαιρα στην Δημοτική Βιβλιοθήκη («Καπνομάγαζο»), εγκαινιάστηκε έκθεση φωτογραφίας και ζωγραφικής με θέμα «Αγία Πετρούπολη – Αλεξανδρούπολη» καθώς και το νέο απόκτημα το τμήμα Ρώσικου βιβλίου, που προορίζεται να αποτελέσει πόλο έλξης για τους πολλούς ρωσόφωνους πολίτες που ζουν στην ευρύτερη περιοχή. Κεντρικό ρόλο στην πρωτοβουλία αυτή, διαδραμάτισαν οι άνθρωποι του πολιτιστικού συλλόγου «Ρώσικο σπίτι» σε συνεργασία με στελέχη της Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Τιμώμενο πρόσωπο σε εκείνη την εκδήλωση ήταν ο νέος Γενικός Πρόξενος της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, Alexander Shcherbacov.
Όλα αυτά ως τα τέλη του 2017 δεν προσέλκυαν την ιδιαίτερη προσοχή του ελληνικού κράτους. Μάλιστα η τότε κυβερνητική πολιτική ενίσχυε τις σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας καθώς και τους Έλληνες ρωσικής καταγωγής στην Αλεξανδρούπολη.
Το σκηνικό αλλάζει ραγδαία από το 2018 όταν η Αλεξανδρούπολη αρχίζει να αποτελεί το «μήλον της έριδος» ανάμεσα σε Ρωσία και ΗΠΑ, δεδομένου του αυξημένου ενδιαφέροντος και των πολύ συγκεκριμένων στρατηγικών κινήσεων που γίνονται στην περιοχή εκ μέρους της Ουάσινγκτον. Σε ό,τι αφορά της κινήσεις των ΗΠΑ, ο τότε δήμαρχος Αλεξανδρούπολης μιλώντας στην «Καθημερινή» επιβεβαίωσε ότι υπάρχει ενδιαφέρον για την μόνιμη εγκατάσταση πολεμικών στρατιωτικών ελικοπτέρων στην περιοχή.
Ο δε αμερικανός πρέσβης στη χώρα μας, Τζέφρεϊ Πάιατ φαίνεται να έχει πάρει πάνω του την ανάδειξη του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας, σε μια επικίνδυνα μεταβαλλόμενη περιοχή ενώ καλεί τους συμπατριώτες του, και όχι μόνον, επενδυτές να ενισχύσουν την προσπάθεια οικονομικής ανόρθωσης της χώρας. Την ίδια περίοδο η ελληνική κυβέρνηση κάνει λόγο για την ύπαρξη δικτύου Ρώσων πρακτόρων στη Θεσσαλονίκη, το Άγιο Όρος και την Αλεξανδρούπολη, που σύμφωνα με όσα υποστήριζε, «φρόντιζαν» για τον ξεσηκωμό της κοινωνίας εναντίον της συμφωνίας, με απώτερο στόχο την αποτροπή ένταξης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ.
Η Μόσχα από την πλευρά της κατήγγειλε ευθέως ότι πίσω από τους ελληνικούς ισχυρισμούς και τις απελάσεις κρύβονται οι ΗΠΑ που επιδίδονται στην καλλιέργεια γενικότερα αντιρωσικής εκστρατείας στην Ευρώπη. Στο μεταξύ ο κ. Πάιατ επισκέπτεται συχνά την Αλεξανδρούπολη και δεν αφήνει περιθώριο αμφισβήτησης για το ποιος θα είναι ο νέος ιδιοκτήτης του λιμανιού στην διαδικασία της ιδιωτικοποίησης. Αν οι Δυτικοί αισθάνονται ότι «την πάτησαν» με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, δεν δείχνουν διατεθειμένοι να κάνουν το ίδιο και με το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.
Φτάνοντας στο σήμερα, το λιμάνι της ακριτικής μας πόλης ήδη λειτουργεί ως πύλη διέλευσης στρατευμάτων, οπλισμού και εφοδίων για τις συμμαχικές δυνάμεις, με άμεση εμπλοκή του στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Η τοπική αυτοδιοίκηση και οι πολίτες του Έβρου κατανοούμε απόλυτα πως η Ελλάδα είναι ενεργό μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Όμως, επίσης, αισθανόμαστε ότι η περιοχή μας δεν αντέχει να ακολουθήσει την οδό της επιδείνωσης των αντιρωσικών κυρώσεων και δεν αισθανόμαστε καμία ικανοποίηση από όσα τώρα συμβαίνουν μεταξύ Αμερικανών και Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Η «σωστή πλευρά της ιστορίας» για την Αλεξανδρούπολη είναι η περιοχή να μπορέσει να αποτελέσει «γέφυρα ειρήνης» και συμφιλίωσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Πεποίθηση μας είναι ότι οι κανόνες ειρηνικής συνύπαρξης, η διαμόρφωση μιας παγκόσμιας αντίθεσης σε επιθετικές-αναθεωρητικές ενέργειες είναι μια μακρά διαδικασία που οικοδομείται σταδιακά και ενισχύεται από την έμπρακτη τοποθέτηση μικρών και μεγάλων κρατών σε κάθε ευκαιρία. Η αδυναμία κατανόησης των αναμενομένων κερδών αλλά και απωλειών είναι ίσως εξίσου επικίνδυνη με την επιλογή της «λάθους πλευράς της ιστορίας». Από τη δική μας πλευρά, εγκλωβισμένοι σε ψεύτικα διλήμματα, συχνά με έλλειψη αυτοπεποίθησης και χωρίς υψηλούς στόχους και οράματα, δεν επιζητούμε να γράψουμε «ιστορία» αλλά η «ιστορία μας» να μας γλιτώσει από τα σημερινά μας προβλήματα.
Παύλος Α. Μιχαηλίδης
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ Δημοτικός Σύμβουλος
