Πριν μόλις 11 χρόνια, το 2012, υπήρχαν 6.655 ΑΤΜs σε όλη τη χώρα και 3.448 τραπεζικά υποκαταστήματα. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι οι συνεχείς μειώσεις συρρίκνωσαν το δίκτυο, φτάνοντας το 2022 σε 5.788 ΑΤΜs και 1.400 τραπεζικά καταστήματα.
Πρόκειται για μία μείωση της τάξης του 63%, κατά 867 μεμονωμένα ΑΤΜs και περίπου 2.048 υποκαταστήματα. Πρόβλημα που, αν και δεν επηρεάζει τους κατοίκους των μεγάλων πληθυσμιακών κέντρων, έχει στερήσει πολλά από όσους ζουν στην υπόλοιπη χώρα.
Τα αναπτυξιακά σχέδια των τραπεζών που προβλέπουν μείωση του λειτουργικού κόστους, με στόχο τη μεγιστοποίηση των κερδών τους, τις κάνουν να επενδύουν όλο και περισσότερο στις μεγάλες πόλεις, βάζοντας σε δύσκολη θέση τους πελάτες τους στην περιφέρεια. Ολο και περισσότερα χωριά και κωμοπόλεις μένουν με ένα ή και κανένα αυτόματο μηχάνημα συναλλαγών, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να διανύσουν αρκετά χιλιόμετρα για να πραγματοποιήσουν ακόμα και απλές εργασίες, όπως ανάληψη ή πληρωμή λογαριασμών.
Η λύση που αντιπροτείνουν οι τέσσερις συστημικές είναι η στροφή στη διαδικτυακή τραπεζική (Web Banking), που αν και έρχεται με πολλές διευκολύνσεις και καλές προσφορές, δεν είναι εύκολο να γίνει μέρος της καθημερινότητας όλων των πολιτών, ειδικά των μεγαλύτερης ηλικίας που δεν έχουν πρότερη εμπειρία με τα ηλεκτρονικά μέσα, όπως αναφέρει η εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος».
Ακόμα όμως και σε περιοχές που έχει απομείνει ένα και μοναδικό αυτόματο μηχάνημα, πολύ συχνά οι βλάβες και η εξάντληση των μετρητών το καθιστούν άχρηστο μέχρι την επισκευή ή τον εφοδιασμό του. Πρόβλημα που αντιμετωπίζουν πολλά μικρότερα νησιά της χώρας, κυρίως τους θερινούς μήνες. Ομως δεν είναι μόνο οι επιπλέον δυσκολίες που αντιμετωπίζει η νησιωτική Ελλάδα.
Διαμαρτυρία
Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υπόθεση του Δήμου Ξηρόμερου, στην Αιτωλοακαρνανία. Το πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι ήταν τόσο σημαντικό και για τόσο μεγάλο διάστημα που αναγκάστηκε να στείλει επιστολή διαμαρτυρίας προς τις διοικήσεις των τραπεζών μετά από παράπονα για τα μηχανήματα των ΑΤΜs.
Συγκεκριμένα, στην επιστολή που κοινοποιήθηκε και στην Ελληνική Eνωση Τραπεζών (ΕΕΤ) αναφέρονται σε απαράδεκτη κατάσταση που δημιουργήθηκε για τους πολλούς μόνιμους κατοίκους, μόνιμους, ετεροδημότες αλλά και πολλούς επισκέπτες του Αστακού και γενικότερα του δήμου, όταν τα ΑΤΜs δεν είχαν αρκετά μετρητά. Κάτι που συμβαίνει σε πολλές περιοχές που βρίσκονται μακριά από τις μεγάλες πόλεις είναι να τελειώνουν τα μετρητά και ο κόσμος να μην μπορεί για μέρες να κινηθεί.
Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο για όσους δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη διαδικτυακή τραπεζική και τις επιχειρήσεις που δεν δέχονται κάρτα για όλες τις συναλλαγές. Τέτοιο παράδειγμα είναι πολλά περίπτερα που λόγω των μεγάλων τραπεζικών χρεώσεων στα POS και του μικρού ποσοστού κέρδους που έχουν στα τσιγάρα και τα προϊόντα καπνού αρνούνται να πληρωθούν με κάρτα.
Η αγανάκτηση των κατοίκων του Ξηρόμερου κορυφώθηκε μετά και τις αποφάσεις των διοικήσεων των τραπεζών για κλείσιμο των υποκαταστημάτων στα όρια του δήμου και έτσι αποκλειστικά η εξυπηρέτηση γίνεται από τα αυτόματα μηχανήματα. Τα μηχανήματα που δεν μπορούν πάντα να τους εξυπηρετήσουν…
Παρόμοια ήταν η κατάσταση με σχετική επιστολή διαμαρτυρίας και του δημάρχου Ικαρίας προς τις τράπεζες που δραστηριοποιούνται στο νησί, περί δυσλειτουργίας των ΑΤΜs αλλά και το πρόβλημα που δημιουργεί στους κατοίκους το οριστικό κλείσιμο του καταστήματος της Alpha Bank που βρισκόταν στον Εύδηλο.
Ντόμινο…
Το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο από το αν θα έχουν μετρητά οι κάτοικοι ή αν θα χρειάζεται να μετακινηθούν μερικά χιλιόμετρα για να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Τι θα γίνει με την επιχειρηματικότητα αυτών των περιοχών; Πώς μπορεί ένας δήμος να κρατήσει τις υπάρχουσες επιχειρήσεις ή να ενθαρρύνει τη δραστηριοποίηση νέων, όταν δεν υπάρχει ούτε καν ένα τραπεζικό υποκατάστημα εντός των ορίων του;
Αν και δεν είναι ο κυρίαρχος παράγοντας, η συρρίκνωση του τραπεζικού δικτύου λειτουργεί προς την οικονομική ερημοποίηση ολόκληρων περιοχών της ελληνικής περιφέρειας. Αυτό είναι και ένα θέμα που έχει απασχολήσει και την Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ)μ που έθεσε σχετικό ερώτημα προς κάθε αρμόδιο, χωρίς όμως ικανοποιητική απάντηση. Σε πολλούς δήμους ήδη έχει κλείσει ή προγραμματίζεται να κλείσει το μοναδικό τραπεζικό υποκατάστημα, όπως στους Δήμους Μουζακίου, Νεμέας, Ανωγείων, Σκύδρας, Ληξουρίου, Αμφίπολης και πολλούς άλλους.
Πρόβλημα στην περιφέρεια
Τα πρόσφατα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου δείχνουν ότι οι περισσότεροι πολίτες πιστεύουν ότι είναι εύκολη η ανάληψη μετρητών από τα ΑΤΜs ή φυσικά καταστήματα τραπεζών στην περιοχή όπου ζουν. Συνολικά για την Ελλάδα περίπου το 60% δηλώνει ότι βρίσκει πολύ εύκολη την πρόσβασή τους σε ΑΤΜs ή φυσικά καταστήματα, το 35% μάλλον εύκολη, το 9% μάλλον δύσκολη και μόλις το 3% πολύ δύσκολη. Oμως είναι αυτό το 11% που κυρίως ζει στην περιφέρεια που αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Περίπου 1.000.000 Eλληνες πολίτες και επισκέπτες που δεν μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση στους λογαριασμούς τους.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Eνωσης Τραπεζών, η μείωση των ΑΤΜs δεν είναι ανάλογη με τη συρρίκνωση των τραπεζικών καταστημάτων την τελευταία δεκαετία, εάν ληφθεί το σύνολο των ΑΤΜ. Διότι τα online ΑΤΜs μειώνονται καθώς βρίσκονται μέσα ή έξω από τα καταστήματα. Μπορεί πολλά καταστήματα να κλείνουν, όμως ΑΤΜs ανοίγουν και μέσα σε άλλους χώρους όπως τα πολυκαταστήματα ή μεγάλες επιχειρήσεις που χρειάζονται μετρητά. Το πρόβλημα με τα τελευταία είναι ότι δεν είναι πάντα προσβάσιμα όλο το 24ωρο.
Καμπανάκι…
Το θέμα έχει αναδείξει και η ΟΤΟΕ, που αν και αναγνωρίζει ότι η ανάπτυξη της διαδικτυακής τραπεζικής έχει μειώσει τα δίκτυα καταστημάτων σε όλη την Ευρώπη, επισημαίνει ότι στην Ελλάδα έχουμε υπερβολική συρρίκνωση και υποστελέχωση του κλάδου. Σύμφωνα με τους τραπεζοϋπαλλήλους η υπερβολική συρρίκνωση στη χώρα μας δεν οφείλεται τόσο στην τεχνολογική πρόοδο, αλλά κυρίως σε ακραίες επιλογές συρρίκνωσης του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, με κύριο στόχο την περικοπή κόστους και όχι την καλύτερη εξυπηρέτηση της πελατείας. Οι πολιτικές αυτές ενισχύθηκαν μέσα στην πανδημία και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Περιοχές χωρίς τράπεζα
Δήμος Νομός Αρ. Κατοίκων
Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας 11.737
Επιδαύρου Αργολίδας 8.115
Νικολάου Σκουφά Αρτας 12.753
Κεντρικών Τζουμέρκων Αρτας 6.178
Γεωργίου Καραϊσκάκη Αρτας 5.780
Ερυμάνθου Αχαΐας 8.877
Αλιάρτου Βοιωτίας 10.887
Παρανεστίου Δράμας 3.907
Ηρωικής Νήσου Κάσου Δωδεκανήσου 1.084
Βιάννου Ηρακλείου 5.563
Ζίτσας Ιωαννίνων 14.766
Δωδώνης Ιωαννίνων 9.693
Βορείων Τζουμέρκων Ιωαννίνων 5.714
Λίμνης Πλαστήρας Καρδίτσας 4.635
Ορεστίδος Καστοριά 11.802
Κιλελέρ Λάρισας 20.854
Τεμπών Λάρισας 13.712
Αβδήρων Ξάνθης 19.005
Μύκης Ξάνθης 15.540
Σκύδρας Πέλλας 20.188
Αρριανών Ροδόπης 16.577
Εμμανουήλ Παππά Σερρών 14.664
Πύλης Τρικάλων 14.343
Δωρίδος Φωκίδας 13.627
