Η διαχείριση της μετανάστευσης παραμένει ένα από τα πλέον κομβικά ζητήματα τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη, με την κυβέρνηση στη χώρα μας να δίνει ιδιαίτερη έμφαση τον τελευταίο καιρό στην επιστροφή όσων δεν πληρούν τα κριτήρια ασύλου. Σύμφωνα με πληροφορίες το τελευταίο χρονικό διάστημα όχι απλώς έχει ενισχυθεί η φύλαξη των συνόρων αλλά και οι επιστροφές όσων δεν δικαιούνται άσυλο. Σύμφωνα με πηγές από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, η επιστροφή όσων δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας είτε αναγκαστικά είτε μέσω εθελούσιων προγραμμάτων, αποτελεί βασικό άξονα της πολιτικής που ακολουθείται πλέον κατά γράμμα, με την ελληνική κυβέρνηση να επιδιώκει την αποσυμφόρηση των δομών φιλοξενίας και την εφαρμογή μιας πιο αυστηρής, αλλά δίκαιης προσέγγισης στο ζήτημα.
Οι πτήσεις επιστροφής πραγματοποιούνται μέσω του προγράμματος «Εφαρμογή των Υποβοηθούμενων Εθελούσιων Επιστροφών και Μέτρων Επανένταξης». Το συγκεκριμένο πρόγραμμα, που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Υπουργείο Μετανάστευσης, έχει στόχο την επιστροφή 17.000 μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους έως το 2027, ενώ 1.700 από αυτούς θα λάβουν οικονομική και υλική ενίσχυση για την επανένταξή τους.
Από τον Δεκέμβριο του 2024 έως τον Ιανουάριο του 2025, 1.233 μετανάστες αποχώρησαν από τη χώρα, ενώ από το 2019 μέχρι σήμερα, το σύνολο των επιστροφών ανέρχεται στις 46.744. Οι περισσότερες αναγκαστικές επιστροφές αφορούν υπηκόους από τη Γεωργία, το Πακιστάν και το Ιράκ, χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει αναπτύξει ειδικά πρωτόκολλα συνεργασίας για την υλοποίηση των απελάσεων.
Μείωση πληθυσμού στις δομές φιλοξενίας
Ένα από τα πιο σημαντικά αποτελέσματα της νέας πολιτικής διαχείρισης είναι η μείωση του πληθυσμού στις δομές φιλοξενίας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, ο αριθμός των διαμενόντων στις προσφυγικές δομές έχει μειωθεί κατά 20,7% σε σύγκριση με το 2024.
Συγκεκριμένα, τον Ιανουάριο του 2025, στις δομές φιλοξενούνταν 24.872 αιτούντες άσυλο, ενώ την αντίστοιχη περίοδο του 2024 ο αριθμός αυτός ανερχόταν στις 31.367. Παράλληλα, η πληρότητα των δομών φιλοξενίας βρίσκεται πλέον στο 61%, γεγονός που υποδηλώνει μια σταδιακή αποσυμφόρηση, καθώς λιγότεροι μετανάστες παραμένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη χώρα. Η μείωση αυτή συνδέεται τόσο με τις αυξημένες επιστροφές όσο και με τη μείωση των νέων αφίξεων, οι οποίες παρουσιάζουν σταθερή πτώση τους τελευταίους μήνες.
Υποχώρηση μεταναστευτικών ροών: Οι διπλωματικές και επιχειρησιακές πρωτοβουλίες
Παράλληλα, το τελευταίο διάστημα, οι μεταναστευτικές ροές προς την Ελλάδα εμφανίζουν σαφή τάση υποχώρησης. Τον Ιανουάριο του 2025, καταγράφηκαν 2.575 νέες αφίξεις, αριθμός μειωμένος κατά 21,5% σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2024, όταν είχαν φτάσει 3.283 άτομα.
Η μείωση αυτή αποδίδεται σε μια σειρά παραγόντων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται:
Η αυξημένη επιτήρηση των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων.
Η ενίσχυση των μηχανισμών αποτροπής παράνομων εισόδων.
Η συνεργασία με την Τουρκία και άλλες χώρες για την αντιμετώπιση των διακινητών.
Ιδιαίτερη σημασία έχει αποδοθεί και στις διπλωματικές κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης, με τον Υπουργό Μετανάστευσης Νίκο Παναγιωτόπουλο να έχει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη μετανάστευση. Η συνεργασία με την Τουρκία για την καταπολέμηση των κυκλωμάτων διακινητών έχει ήδη αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα, ενώ σε διεθνές επίπεδο γίνονται προσπάθειες για αυστηροποίηση των κανόνων επανεισδοχής μεταναστών.
Η πρόκληση από Συρία και Αφγανιστάν
Εκτός από τις επιστροφές και τη μείωση των μεταναστευτικών ροών όμως, η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ιδιαίτερη πρόκληση: τη διαχείριση των μεταναστών από τη Συρία και το Αφγανιστάν. Λόγω της πολιτικής αστάθειας στις δύο αυτές χώρες, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει νέες στρατηγικές για την αντιμετώπιση του ζητήματος. Στην Ελλάδα, έχει αποφασιστεί η προσωρινή αναστολή της έκδοσης αποφάσεων ασύλου για τους Σύριους, χωρίς όμως να διακόπτεται η διαδικασία καταγραφής των αιτημάτων τους.
Αντίθετα, για τους Αφγανούς, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη, καθώς δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες διπλωματικές γέφυρες για τη διαχείριση των υποθέσεών τους. Η έλλειψη προόδου στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν καθιστά δύσκολη την εξέταση των αιτημάτων ασύλου, δημιουργώντας ένα αδιέξοδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
