Από πολιτικές μέχρι εφαρμογές πεδίου, η 1η ημέρα της διακρατικής συνάντησης του έργου OD4GROWTH στην Αλεξανδρούπολη, έδειξε πώς τα Ανοιχτά Δεδομένα μετατρέπονται σε μετρήσιμα οφέλη: καλύτερες υπηρεσίες, διαλειτουργικότητα και νέες λύσεις για την τοπική οικονομία. Στελέχη από περιφέρειες και δήμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ακαδημαϊκή κοινότητα και το επιχειρηματικό οικοσύστημα μοιράστηκαν καλές πρακτικές, θεσμικές εξελίξεις και εφαρμογές που μετατρέπουν τα δεδομένα σε πραγματική αξία.
Ευρωπαϊκές καλές πρακτικές: από τα «Innovation Labs» μέχρι τα περιφερειακά οικοσυστήματα δεδομένων
Η Περιφέρεια Βένετο παρουσίασε το δίκτυο Innovation Labs & Digital Gyms που λειτουργεί με μοντέλο «hub & spoke», ενισχύοντας τη ψηφιακή ενδυνάμωση των πολιτών και τη συνεπ-διαμόρφωση ψηφιακών υπηρεσιών, με απτά αποτελέσματα σε εφαρμογές, σταθμούς εργασίας και συμμετοχή πολιτών. Η συνέχεια του εγχειρήματος υποστηρίζεται από δράσεις «ψηφιακής διευκόλυνσης» και εκτεταμένης εκπαίδευσης, με έμφαση στον ρόλο του digital facilitator. Στο ίδιο πλαίσιο, παρουσιάστηκε έργο του Βένετο με 15 δήμους και χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ, που συνδύασε εκπαίδευση, δημοσίευση συνόλων δεδομένων και 12 πρωτότυπες εφαρμογές (π.χ. για στάθμευση, υδάτινους πόρους, πολιτική προστασία), καθώς και 25 σύνολα δεδομένων δημοσιευμένα σε εθνικές/περιφερειακές πύλες.
Η Περιφέρεια Grand Est (Γαλλία) εστίασε στη στρατηγική DataGrandEst: μια δικτυωμένη πλατφόρμα και κοινότητα φορέων με τέσσερις άξονες (ηγεσία/συνεργασίες, επιτάχυνση ανοίγματος, παραγωγή τοπικών δεδομένων, αξιοποίηση), υποστηριζόμενη από ανθρώπινους/τεχνικούς/χρηματοδοτικούς πόρους, τακτικές εκδηλώσεις και θεματικά εργαστήρια για διακυβέρνηση δεδομένων, πρότυπα, API και ορατότητα. Στο OD4GROWTH υλοποιούνται εξειδικευμένες εκπαιδευτικές διαδρομές για λειτουργικά στελέχη και διοίκηση, ώστε να διαχυθεί η κουλτούρα δεδομένων στους οργανισμούς.
Από την Ανδαλουσία παρουσιάστηκαν η Πύλη Ανοιχτών Δεδομένων και η διασύνδεσή της με την περιφερειακή στρατηγική S4 Andalucía, επιδεικνύοντας πώς η ανοιχτότητα, η διαλειτουργικότητα και οι θεματικές υπηρεσίες ενισχύουν την ψηφιακή κοινωνία και τη συμμετοχική διακυβέρνηση.
Ο Δήμος Šilutė (Λιθουανία) παρουσίασε δύο σκέλη καλών πρακτικών:
- Διαδραστικός χάρτης δικτύων ύδρευσης ως εργαλείο διαχείρισης/διαφάνειας,
- Εσωτερικά συστήματα διαχείρισης εγγράφων και προγραμματισμού προμηθειών που μειώνουν τη γραφειοκρατία, επιταχύνουν ροές εργασιών και ενισχύουν τη λογοδοσία.
Θεσμικό πλαίσιο και εθνικές πρωτοβουλίες
Ο δρ. Αντώνιος Στασής, γενικός διευθυντής της Διεύθυνσης Ψηφιακής Διακυβέρνησης, παρουσίασε τις εθνικές πρωτοβουλίες για τα Ανοιχτά Δεδομένα και τη νέα Πύλη Ανοιχτών Δεδομένων, με έμφαση στην ποιότητα/μηχανική αναγνωσιμότητα (CSV/JSON/XML κ.λπ.), στις Υψηλής Αξίας κατηγορίες (HVD) και στη διάθεση μέσω API. Τονίστηκε η ανάγκη για διαλειτουργικότητα, μέτρηση ποιότητας μεταδεδομένων και ασφαλή επεξεργασία προστατευόμενων δεδομένων.
Ελληνική εμπειρία και η περιφερειακή χαρτογράφηση
Η ΕΕΛΛΑΚ (GFOSS) ανέδειξε οφέλη, τάσεις και ευρήματα της χαρτογράφησης στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και ένα πλάνο δράσης με προτεραιότητες: αναβάθμιση/ανάπτυξη περιφερειακής πύλης, πρότυπα/οδηγίες, εκπαίδευση, συμπράξεις και δείκτες παρακολούθησης για συστηματική δημοσίευση και επαναχρησιμοποίηση δεδομένων.
Δήμοι & εφαρμογές: από τους μετεωρολογικούς σταθμούς έως τις υπηρεσίες πόλης
Από το Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔΠΘ και το έργο DESIRMED παρουσιάστηκε η χαρτογράφηση μετεωρολογικών σταθμών και η ανοιχτή διάθεση δεδομένων, αναδεικνύοντας τη σημασία της ποιότητας/προσβασιμότητας των περιβαλλοντικών δεδομένων για έρευνα και λήψη αποφάσεων.
Ο Δήμος Καβάλας μίλησε για την πολιτική και την υλοποίηση προγράμματος Ανοιχτών Δεδομένων, συνδέοντας τον ψηφιακό μετασχηματισμό (στρατηγική, πλατφόρμα, διαλειτουργικότητα, ασφάλεια) με ένα οδικό χάρτη εξέλιξης των δυνατοτήτων δεδομένων και την υιοθέτηση ευρωπαϊκών προτύπων (π.χ. MIMs Plus).
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με ένα δυναμικό πάνελ συζήτησης, στο οποίο συμμετείχαν διακεκριμένοι ερευνητές, εκπρόσωποι επιχειρήσεων και στελέχη δημόσιων φορέων. Το θέμα του πάνελ ήταν: «Ανοιχτά Δεδομένα ως Καταλύτης Καινοτομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης», αναδεικνύοντας τον κρίσιμο ρόλο των ανοιχτών δεδομένων στην ενίσχυση της καινοτομίας, τη διασύνδεση οικοσυστημάτων και την προώθηση βιώσιμων λύσεων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Κύρια συμπεράσματα
Τα Ανοιχτά Δεδομένα αναδείχθηκαν ως εργαλείο δημόσιας πολιτικής με πραγματικό αποτύπωμα: ενσωματώνονται σε περιφερειακές στρατηγικές (S3/S4), dashboards και διαδικασίες λήψης αποφάσεων, υπό την προϋπόθεση της ποιότητας, της διαλειτουργικότητας και των προτύπων (μεταδεδομένα, DCAT-AP, APIs).
Η προτεραιοποίηση των Κατηγοριών Υψηλής Αξίας με μηχανικώς αναγνώσιμες μορφές και διάθεση μέσω API, μαζί με συστηματική μέτρηση δεικτών (ενημέρωση, πληρότητα, χρήση), δημιουργεί το υπόστρωμα για διαφάνεια και κλιμάκωση.
Σε επίπεδο δήμων, η αξία φαίνεται όταν οι πολιτικές δεδομένων συνδέονται με συγκεκριμένες υπηρεσίες της πόλης -περιβάλλον, υποδομές, πολιτική προστασία, καθημερινότητα- ενώ τα γεωχωρικά εργαλεία και τα back-office συστήματα μειώνουν διοικητικά βάρη και επιταχύνουν ροές.
Παράλληλα, ένα ζωντανό οικοσύστημα με ικανότητες και συμπράξεις είναι κρίσιμο: στοχευμένη εκπαίδευση για στελέχη, διοίκηση και τεχνικούς, κοινότητες πρακτικής με εργαστήρια και οδηγούς, και συνεργασία με ακαδημαϊκούς και επιχειρήσεις που επιταχύνει τη μετάβαση από πιλοτικά σε υπηρεσίες κλίμακας.
Σε οικονομικό επίπεδο, τα δεδομένα ενεργοποιούν νέα προϊόντα και βελτιώνουν την αποδοτικότητα υφιστάμενων λύσεων, γεγονός που πρέπει να τεκμηριώνεται για να στηρίζονται χρηματοδοτήσεις και πολιτική συνέχιση. Τα άμεσα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν οδικό χάρτη ανά φορέα (ποια σύνολα ανοίγουν, πότε και σε ποια μορφή/API), ενιαίες κατευθυντήριες για μεταδεδομένα και APIs, μόνιμο dashboard δεικτών (ποιότητα, χρήση, αντίκτυπος) με ετήσια ανασκόπηση και τοπικές δράσεις διάχυσης με πρακτικά εργαστήρια για υπηρεσίες και πολίτες.
