Προ ετών συνέγραψα ένα κείμενο με τίτλο : «Γιάννης Γιαννόπουλος – ένας πρωτοπόρος και ρηξικέλευθος Διδυμοτειχίτης επιστήμονας»[1]. Το κείμενο αυτό αφορούσε τον βίο και τα έργα ενός παρασημοφορημένου στρατιωτικού και πολυγραφότατου επιστήμονα (καθηγητή ραδιοηλεκτρολογίας), του Γιάννη Γιαννόπουλου (1898-1984), ο οποίος γεννήθηκε στο Διδυμότειχο. Σε ένα από τα πολλά βιβλία που είχε γράψει με τίτλο «Ηλεκτρολογία Ραδιοτεχνικές», υπάρχει μία αφιέρωση, που αναφέρει τα εξής : «Στην αδελφή μου Άννα που έσβησε μορφώνοντας Ελληνοπούλες»[2].
Η αφιέρωση αυτή στάθηκε η αιτία να ερευνήσω και για την Άννα Γιαννοπούλου, καθώς και αυτή συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγάλων μορφών της πατρίδας μας, που κατάγονται από το Διδυμότειχο. Αρωγός στην προσπάθεια αυτή υπήρξε ο καθηγητής στο Αρσάκειο Ψυχικού κ. Γιάννης Καργάκος, ο οποίος μου έστειλε πολύτιμες πληροφορίες από τα ψηφιακά αρχεία του Αρσακείου και για τον λόγο αυτό τον ευχαριστώ πάρα πολύ.
Η Άννα Γιαννοπούλου γεννήθηκε στο Διδυμότειχο, δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία, εικάζουμε με βάση τα βιογραφικά στοιχεία που διαθέτουμε, ότι γεννήθηκε στα μέσα της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα. Πατέρας της ήταν ο Γεώργιος Γιαννόπουλος, αρχοντικής καταγωγής από την Κωνσταντινούπολη (συγκεκριμένα από το Βαθυρρύακο του Βοσπόρου) και η μητέρα της, από την οποία έλκη την καταγωγή της από το Διδυμότειχο, ανήκε σε αρχοντική οικογένεια του Διδυμοτείχου με το επώνυμο Αναγνωστοπούλου[3].
Σε υποσημείωση του βιβλίου της με τίτλο «Η ανατροφή των θυγατέρων μας», η Άννα Γιαννοπούλου δηλώνει την Θρακιώτικη καταγωγή της γράφοντας τα εξής : «Θράσσα την καταγωγήν ανήκω εις την τραγικήν γενεάν, η οποία είδε προ των οφθαλμών της να εκτυλίσσονται τα πολεμικά γεγονότα του Βαλκανικού και του επακολουθήσαντος αυτόν Ελληνοβουλγαρικού πολέμου»[4].
Η οικογένεια Γιαννοπούλου, σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει στο βιογραφικό του ο Γιάννης Γιαννόπουλος[5], κατά τα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 1900, έφυγε από το Διδυμότειχο και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Να θυμίσουμε, ότι την εποχή εκείνη η Δυτική Θράκη ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Λογικά η Άννα, όπως και ο αδερφός της Γιάννης, έμαθε τα πρώτα γράμματα στο Διδυμότειχο.
Ακολούθως : «Φοίτησε στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο της Κωνσταντινούπολης και σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών»[6]. Μετά το πέρας των σπουδών της στην Αθήνα, ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της ως εκπαιδευτικός στη Θράκη. Η Πηνελόπη Καΐρη, αντιπρόεδρος του Σ.Α.Φ.Ε. (Σύνδεσμος Αποφοίτων Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας), σε λόγο που εκφώνησε προς τιμήν της Άννας Γιαννοπούλου, κατά τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας από την ίδρυση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία), αναφέρει τα εξής : «ήρχισεν την επαγγελματικήν της σταδιοδρομίαν εις τον υπόδουλον Ελληνισμόν, αναλαβούσα νεαρωτάτη την διεύθυνσιν Παρθεναγωγείων Ελληνικών κοινοτήτων Θράκης. Η Δις Γιαννοπούλου διηύθυνε τα παρθεναγωγεία ταύτα, επιδείξασα ζήλον αξιοσημείωτον περί την εκτέλεσιν των εθνικών και πνευματικών αυτής καθηκόντων. Εις την Θράκην κατά την Βουλγαροκρατίαν (προφανώς αφορά την δυτική Θράκη κατά τη χρονική περίοδο από το 1913 έως το 1919), περιφρούρησε πράγματι τα εθνικά εκπαιδευτικά συμφέροντα μας, εργαζομένη νυχθημερόν προς εξουδετέρωσιν της Βουλγαρικής προπαγάνδας. Ως εκ θαύματος διέφυγε τας εξοντωτικάς απειλάς της προπαγάνδας ταύτης κληθείσα εσπευσμένως υπό της Κας Ευθαλίας Αδάμ εις το Ζάππειον Εθνικόν Παρθεναγωγείον Κωνσταντινουπόλεως, όπου είχε κάμει τας διδασκαλικάς αυτής σπουδάς και όπου έσχε την ευκαιρίαν τοιουτοτρόπως να ασκηθεί και να προπαιδευθεί διά τας εν Ευρώπη μετέπειτα σπουδάς της»[7].
Κατά την περίοδο που η Άννα Γιαννοπούλου άσκησε το λειτούργημα του δασκάλου στη Θράκη, δίδαξε και στην ιδιαίτερη πατρίδα της το Διδυμότειχο, καθώς ο αείμνηστος δάσκαλος Θεοχάρης Βολάνιος, στο βιβλίο που συνέγραψε με τίτλο : «Το Διδυμότειχο διά μέσω των αιώνων», αφού μελέτησε τα αρχεία της Μητροπόλεως Διδυμοτείχου, παραθέτει ονόματα δασκάλων που υπηρέτησαν στην πόλη, κατά την εποχή του Μητροπολίτη Φιλάρετου Βαφείδη (1899-1928), και μεταξύ αυτών μνημονεύει και το όνομα της Άννας Γιαννοπούλου[8]. Με βάση τις παραπάνω πληροφορίες βλέπουμε, πως η Άννα Γιαννοπούλου επιτέλεσε στη Θράκη εθνικοπατριωτικό έργο ως εκπαιδευτικός, και μπορεί αναμφισβήτητα να συγκαταλεχθεί ανάμεσα σε όλους τους ηρωικούς δασκάλους και δασκάλες των αρχών του 20ου αιώνα, που σήκωσαν ανάστημα στον Πανσλαβισμό και στην τουρκική καταπίεση, στη Θράκη και στη Μακεδονία.
Μετά την επιστροφή και παραμονή της στην Κωνσταντινούπολη, η Άννα μετέβη στο Παρίσι, όπου έκανε μεταπτυχιακές σπουδές και έλαβε το πτυχίο της Παιδαγωγικής[9]. Έπειτα από τις σπουδές της στη Γαλλία : «διωρίσθη το πρώτον ως διευθύνουσα καθηγήτρια της παιδαγωγικής εις το Αρσάκειον Λαρίσης (1923-1924)[10], κατόπιν δε μετετέθη υπό της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, εις το Διδασκαλείον Αθηνών»[11]. Εκεί υπηρέτησε από το 1924 έως το 1948. Το 1934 της ανατέθηκε η διεύθυνση της Σχολής και το 1935 η προεδρία του Σ.Α.Φ.Ε. (Συνδέσμου των Αποφοίτων της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας – Αρσάκεια & Τοσίτσεια Σχολεία). Η Άννα Γιαννοπούλου συνετέλεσε τα μέγιστα για την ίδρυση τού Σ.Α.Φ.Ε., τού οποίου υπήρξε και πρώτη Πρόεδρος [12]. Η Πηνελόπη Καΐρη αναφέρει σχετικώς : «Η Δις Γιαννοπούλου δεν είναι απόφοιτος του Αρσακείου, αλλά με τόσην ζέσιν και με τόσον ζήλον ενεκολπώθη το έργον της Εταιρείας και εισέδυσεν εις το πνεύμα αυτής, το οποίον αγρύπνως διεφύλαξαν τα εκάστοτε Διοικητικά Συμβούλια της, ώστε όχι μόνον ως διευθύντρια ευδοκίμως να συνεχίσει και να αναπτύξει έτι περισσότερον την προσπάθειαν αυτής, αλλά και ως πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Σ.Α.Φ.Ε. να φανεί και των Αρσακειάδων ακόμη περισσότερον Αρσακειάς»[13].
Μετά την άφιξή της στην Αθήνα το 1924, η Άννα Γιαννοπούλου έλαβε μέρος σε εκπαιδευτικά ταξίδια στην Ευρώπη, καθώς και σε πολλές σημαντικές εκδηλώσεις υπουργείων και άλλων φορέων. Επιγραμματικά και με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε παραθέτουμε τα παρακάτω : Το 1925 έλαβε μέρος στο πρώτο εκπαιδευτικό ταξίδι Ελλήνων παιδαγωγών στην Ελβετία, όπου επιλέχθηκε από τους συναδέλφους της να καταθέσει στεφάνι στο άγαλμα του Γιόχαν Χάινριχ Πεσταλότσι (1746-1827), ο οποίος ήταν κορυφαίος Ελβετός παιδαγωγός και μεταρρυθμιστής της εκπαιδεύσεως, καθώς και πρότυπο του κινήματος του ρομαντισμού[14]. Επίσης από την Άννα ζητήθηκε να απευθύνει και μία προσφώνηση (χαιρετιστήριο λόγο), προς τον μεγάλο Ελβετό παιδαγωγό. Τόσο έντονη ήταν η προσωπικότητα και η επιστημονική κατάρτιση της Άννας Γιαννοπούλου, που δύο χρόνια αργότερα το 1927, όταν στην Ελβετία εορτάσθηκε η εκατονταετηρίδα του Πεσταλότσι : «η Ελβετική επιτροπεία απένειμεν εις την Δα. Γιαννοπούλου μεγάλην μεταλλίνην ανάγλυφον εικόνα του Πεσταλότσι, εις ένδειξιν τιμής προς αυτήν, την οποίαν εικόνα η Δις Γιαννοπούλου εδώρησεν εις το Αρσάκειον Διδασκαλείον Αθηνών, ως ανήκουσα κατά την γνώμην της ιδίας, εις την Φιλεκπαιδευτικήν Εταιρείαν, διά τας παιδαγωγικάς προσπαθείας των Διδασκαλειών της»[15].
Σύμφωνα με την Πηνελόπη Καΐρη, οι διακρίσεις και τιμητικές προσκλήσεις για την Άννα Γιαννοπούλου συνεχίστηκαν και εντός Ελλάδος, επανειλημμένα η Ελληνική πολιτεία και κοινωνία της ανέθετε διάφορες υπηρεσίες ως δείγμα εκτιμήσεως. Το 1924 ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός την προσκάλεσε να λάβει μέρος σε σειρά ομιλιών προς τις αποφοίτους αδελφές του Ερυθρού Σταυρού. Το 1925 προσκλήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και έλαβε μέρος σε υπουργικά εκπαιδευτικά συμβούλια. Το 1929 αντιπροσώπευσε σε κρατικό συμβούλιο τον Σύνδεσμο Ελλήνων Επιστημόνων προκειμένου να ιδρυθεί γραφείο για τη σύσταση εκπαιδευτικού κινηματογράφου[16] στην Ελλάδα. Το ίδιο έτος, συνέγραψε και το βιβλίο «Το νέον σχολείον και ο κινηματογράφος», το οποίο τυπώθηκε στις εκδόσεις Μ. Σ. Ζηκάκη.
Επίσης το 1930 για την συμπλήρωση των 100 ετών από τη δημιουργία του νέου Ελληνικού κράτους, το Ινστιτούτο Διεθνούς Εκπαίδευσης ζήτησε και έλαβε τη συνεργασία της Άννας Γιαννοπούλου για το διεθνές περιοδικό που εξέδιδε. Το ίδιο έτος προσκλήθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών, όπου της προτάθηκε να συνεργαστεί με τους συντελεστές της Κοινωνικής Επιθεώρησης «Ecole de service social» που εκδιδόταν στην Αμβέρσα του Βελγίου.
Επίσης η Άννα Γιαννοπούλου εκτός απ’ τη Γαλλία και την Ελβετία, για εκπαιδευτικούς λόγους επισκέφθηκε σχολεία του Βελγίου και της Ιταλίας, όπου μελέτησε τα παιδαγωγικά συστήματα των Οβίντ Ντεκρολί[17] και Μαρίας Μοντεσόρι[18]. Με βάση τις εμπειρίες που αποκόμισε, πραγματοποίησε πολλές διαλέξεις και δημοσίευσε πρωτότυπες και μεταφρασμένες παιδαγωγικές μελέτες.
Το 1933 συγγράφει το 485 σελίδων βιβλίο «Το παιδικόν κουκλοθέατρον, η σημασία, τα μέσα και η εφαρμογή αυτού», το οποίο τυπώθηκε από τις εκδόσεις Δ. Δημητράκος. Ένα χρόνο πριν το 1932 οι τελειόφοιτες παιδαγωγοί του Αρσακείου Διδασκαλείου έγραψαν και έπαιξαν σε μικρά παιδιά έργα κουκλοθέατρου : «η ιδέα για αυτές τις παραστάσεις για παιδιά, οι οποίες ήταν δοκιμαστικές, ανήκει στην Άννα Γ. Γιαννοπούλου, καθηγήτρια των παιδαγωγικών του Αρσακείου Αθηνών. Στο βιβλίο της η Άννα Γιαννοπούλου παρουσιάζει μια αξιόλογη, ολοκληρωμένη εργασία για το παιδικό κουκλοθέατρο. Στην εισαγωγή της, η παιδαγωγός τονίζει : ¨Δεν λησμονώ τον αθώον και άδολον γέλωτα, τας ενθουσιαστικάς φωνάς και την πηγαίαν χαράν των τακτικών θαμώνων του παιδικού κουκλοθέατρου του κήπου του Λουξεμβούργου των Παρισίων, αλλ’ ούτε και την υπερηφάνειαν, μεθ’ ής η Mme Rouque…επεδείκνυεν εις τους σπουδαστάς της Παιδαγωγικής της Σορβώνης την κομψήν σκηνήν του νηπιαγωγικού κουκλοθεάτρου της…(αλλά και την)… ευεργετικήν επίδρασιν της χαράς επί την ψυχοφυσικήν ανάπτυξιν των νηπίων¨. Επίσης, τονίζει ότι το γέλιο ανακουφίζει ακαριαία το νευρικό σύστημα των μικρών παιδιών, επισπεύδει τις φυσιολογικές λειτουργίες, της αναπνοής, της πέψης, της κυκλοφορίας, αυξάνει την έκκριση των αδένων, τονώνει τη θέληση, ενισχύει την αντοχή και ζωτικότητά τους, τα προετοιμάζει για την οργάνωση των συνηθισμένων σχολικών γιορτών. Τότε, έχοντας ως πρότυπο, τις παραπάνω παραστάσεις στην Ευρώπη, σκέφτηκε να εφαρμόσει κάτι ανάλογο, και να πραγματοποιήσει μια δοκιμαστική παράσταση κουκλοθέατρου και στην Ελλάδα. Έτσι, η σκέψη αυτή της Άννας Γιαννοπούλου μελετήθηκε προσεκτικά και σφαιρικά, πριν την υλοποίησή της. Τα κουκλοθεατρικά έργα που γράφτηκαν παρουσίαζαν πολλά αξιόλογα παιδαγωγικά στοιχεία, εκτός από ψυχαγωγικά»[19].
Το καλοκαίρι του 1936, προκειμένου να τελειοποιήσει την εκπαιδευτική της κατάρτιση, ταξίδευσε στην Ολλανδία, την Γερμανία και την Σουηδία. Κατά το εκπαιδευτικό αυτό ταξίδι της παρέμεινε το περισσότερο διάστημα στο Βερολίνο, όπου την εποχή εκείνη διεξαγόταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Η Γερμανική κυβέρνηση (του Αδόλφου Χίτλερ) προσέφερε σε όλους του ξένους εκπαιδευτικούς όλα τα μέσα και τις ευκολίες, προκειμένου να παρακολουθήσουν τα γερμανικά εκπαιδευτικά συστήματα : «Εκεί ηδυνήθη λόγω της μακράς πείρας και μελέτης να κατορθώσει ν’ αντλήσει μεγάλα παιδαγωγικά διδάγματα και να καρπωθεί σπουδαίας εκπαιδευτικάς ωφελείας»[20]. Στην Σουηδία επισκέφτηκε τα ανώτερα σχολεία θηλέων, στην Στοκχόλμη και στην Ουψάλα : «Περισσότερον όμως διέτριψεν εις το παιδαγωγικόν ινστιτούτον Ναιαίς παρά το Γοτεμβούργον (Γκέτεμποργκ), όπου εμελέτησε την Σουηδικήν εκπαίδευσιν εις τας πλέον εθνικάς εκδηλώσεις της»[21].
Αποτέλεσμα αυτής της ευρείας και πρωτοπόρου για τα Ελληνικά δεδομένα επιμόρφωσης της Άννας ήταν : «ότι στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία Ψυχικού διδάσκονταν όλα τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα που εισήγαγε πρώτη η σπουδαγμένη στη Γαλλία διευθύντρια Άννα Γιαννοπούλου. Διοργανώνονταν σεμινάρια και μετακαλούνταν πολλοί καθηγητές Πανεπιστημίου για να διδάξουν σε αυτή. Μετά την ίδρυση τού Πανεπιστημίου Πατρών, το 1966, το ίδιο συνέβη και στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία Πατρών. Παράλληλα, γίνονταν εκδρομές με τα μέσα μαζικής μεταφοράς (τρένο ή λεωφορεία) και με το δυνατόν μικρότερο κόστος και σε συνεργασία πάντα με τις δημοτικές αρχές του τόπου που επισκέπτονταν και οι οποίες συνήθως παρείχαν φιλοξενία στις σπουδάστριες. Οι εκδρομές αυτές οργανώνονταν σε όλη την Ελλάδα, κυρίως στις ακριτικές περιοχές, στα μέρη που επρόκειτο να διδάξουν πολλές από τις σπουδάστριες. Σε τοπική εφημερίδα τού Πύργου της Πέμπτης 6 Μαΐου 1942 διαβάζουμε : ¨Προχθές το εσπέρας διά της ταχείας εξ Αθηνών αμαξοστοιχίας αφίχθησαν, περί τας 60 μαθήτριαι τού εν Αθήναις Αρσακείου συνοδευόμεναι υπό της διευθυντρίας Δίδας Γιαννοπούλου και αρκετών καθηγητών και καθηγητριών. Εκ τού σταθμού κατηυθύνθησαν εις το Δημαρχείον, το οποίον διασκευασθέν καταλλήλως εχρησίμευσεν αυταίς ως ξενών. Την 6ην πρωινήν της χθες επεσκέφθησαν το Επαρχείον, εις το καφενείον του οποίου ο Δημοτικός άρχων μας, παρέθεσεν αυταίς πρόγευμα. Την 7ην πρωινήν ανεχώρησαν προς επίσκεψιν των αρχαιοτήτων εν Ολυμπία, όπου τας συνώδευσεν και ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης μας. Εις την Αρχαίαν Ολυμπίαν επεσκέφθησαν το Μουσείον και τας ανασκαφάς. Αι αίθουσαι του Δημαρχείου μετεβλήθησαν εις απέραντον ξενώνα, των κυριών τού Πύργου παραχωρησασών και αυτά τα προικιά των και όλα τα αναγκαιούντα είδη κλινοσκεπασμάτων διά την άνετον κατάκλισιν των σπουδαστριών νεανίδων. Εις Ολυμπίαν εξήγησεν εις αυτάς όλους τους αρχαιολογικούς θησαυρούς ο Έφορος των αρχαιοτήτων κος Καραχάλιος, εξάρας το κάλλος και την αρμονίαν των γραμμών των μνημείων, μεθ’ ο παρεκάθησαν εις πρόγραμμα υπαίθριον παρά το δάσος της Άλτιος, το οποίον επηκολούθησεν χορός, τραγούδια, παιχνίδια, προπόσεις. Ευχής έργον είναι τοιαύται παιδαγωγικαί, διδακτικαί, εξημερωτικαί και υγιειναί εκδρομαί να γίνωνται συχνότερα διά να γνωρίσει η νέα γενεά μας την πλήρη θελγήτρων, ιστορικών κειμηλίων και φυσικού κάλλους Ελλάδα μας»[22].
Η Πηνελόπη Καΐρη κλείνει την ομιλία της, η οποία, όπως προαναφέραμε εκφωνήθηκε για τα 100 χρόνια της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας προς τιμήν της Άννας Γιαννοπούλου, με τις εξής χαρακτηριστικές φράσεις που καταδεικνύουν την προσφορά της : «Η φωτεινή αυτή μορφή της Δος Άννας Γιαννοπούλου επαξίως επισφραγίζει την σειράν των διευθυντριών κατά την δύσιν της πρώτης εκατονταετηρίδος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και επαξιώτερον ακόμη στρέφεται έτι φωτεινοτέρα προς την ανατολήν της δευτέρας τοιαύτης. Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, αναμφιβόλως, με την συνεργασίαν της διευθυντρίας του Αρσακείου Δος Άννας Γιαννοπούλου θα χαράξει επί ομαλού ήδη εδάφους τας ασφαλείς γραμμάς, αι οποίαι θα δώσουν την κατεύθυνσιν του έργου της κατά την δευτέραν εκατονταετηρίδα αυτής»[23].
Όσον αφορά τον εορτασμό των 100 ετών, από το διαδικτυακό αρχείο του Αρσακείου παραθέτουμε τις παρακάτω πληροφορίες : «Κατά τον πενθήμερο εορτασμό της Εκατονταετηρίδος της Φ.Ε. κάθε ημέρα είχε το δικό της ιδιαίτερο πρόγραμμα. Ο εορτασμός της δεύτερης ημέρας, 30 Οκτωβρίου 1936, είχε οργανωθεί από τον Σύλλογο Αποφοίτων της Φ.Ε. (Σ.Α.Φ.Ε.), ο οποίος είχε ιδρυθεί το 1933. Ψυχή της προσπάθειας για την ίδρυσή του ήταν η Διευθύντρια τού Σχολείου Αικατερίνη Βαρουξάκη, η οποία σκέφτηκε ότι ο ψυχικός δεσμός που δημιουργήθηκε στα θρανία τού Αρσακείου δεν πρέπει να χαθεί. Οραματίστηκε, λοιπόν, μια κοινωνία αποφοίτων ενωμένη με το ίδιο πνεύμα αγάπης και αλληλεγγύης. Ο εορτασμός έγινε το απόγευμα στο Θέατρο τού Αρσακείου Ψυχικού. Ο Σ.Α.Φ.Ε. παρακάλεσε στην οργάνωση της εορτής, εκτός από τα μέλη του, να συμμετάσχουν και διαπρεπή μέλη τού Δ.Σ. του Λυκείου των Ελληνίδων, το οποίο αποδέχθηκε την παράκληση σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τη Φ.Ε. και τη δράση της. Η Άννα Γιαννοπούλου, πρόεδρος τού Σ.Α.Φ.Ε., απηύθυνε χαιρετισμό στους παρευρεθέντες»[24].
Το ίδιο έτος η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία εξέδωσε ένα βιβλίο με τίτλο : «Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων – Επ’ ευκαιρία της εκατονταετηρίδος», τον πρόλογο του βιβλίου συνέγραψε η Άννα Γιαννοπούλου. Στην εν λόγω έκδοση εντάχθηκε και η εισήγηση της, η οποία εκφωνήθηκε κατά την διάρκεια των εκδηλώσεων. Αξίζει να παραθέσουμε ένα απόσπασμα : «Σήμερον συνερχόμεθα διά να δώσωμεν εθνικήν χροιάν εις την εορταστικήν επί τη 100ετηρίδι συγκέντρωσίν μας και να παρουσιάσωμεν τας αντιπροσώπους μας εκ των χωρών της Ελλάδος και εκ του εν τη ξένη Ελληνισμού, αι οποίαι προσωπικός πλέον θα εκφράσουν τας σκέψεις και τα αισθήματα των προς την Φ.Ε. διά τους εκατονταετείς αγώνας της υπέρ της μορφώσεως της Νεοελληνίδος. Με δακρύβρεκτους οφθαλμούς προσέρχονται σήμερον αι απόφοιτοι από την Ήπειρον, την Μακεδονίαν και την Θράκην, την Θεσσαλίαν, την Στερεάν Ελλάδα και την Πελοπόννησον, την Επτάνησον, τας νήσους του Αιγαίου και την Κρήτην, την Μικράν Ασίαν, την Κύπρον, την Αίγυπτον, από την υπερπόντιον χώρα, την Αμερικήν. Με συγκίνησιν άφατον τας υποδεχόμεθα. Χαίρετε αδελφαί Αρσακειάδες ! Καλώς ορίσατε εις τους κόλπους της μητρός σχολής, η οποία σας εξέθρεψεν»[25].
Λαμβάνοντας υπόψη τις περιοχές που περιγράφει η Άννα Γιαννοπούλου από τις οποίες παρευρέθηκαν στην εκδήλωση οι Αρσακειάδες, θα πρέπει να τονίσουμε πως σε πολλές απ΄ αυτές, όπως Μακεδονία και Θράκη, Αρσακειάδες δασκάλες δίδαξαν στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς τα Ελληνόπουλα και αγωνίστηκαν για Χριστό και Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως, ειδικά στη Θεσσαλονίκη, αλλά και σε άλλες πόλεις της βορείου Ελλάδας συναντάμε οδούς με ονόματα Αρσακειάδων εκπαιδευτικών.
Η Άννα Γιαννοπούλου όπως είδαμε έδρασε μακριά από τη γενέτειρά της, αλλά σύμφωνα με δημοσίευμα της τοπικής εφημερίδας «Θράκη» (την οποία εξέδιδε ο Γρηγόρης Μήτκας από το 1930 έως το 1932), αποδεικνύεται, ότι ποτέ δεν την ξέχασε και ότι διατηρούσε επαφές με εκπαιδευτικούς του Διδυμοτείχου. Στο φύλλο αριθμός 22, στις 29 Ιουνίου 1930, αλιεύσαμε ένα άρθρο, όπου γίνεται αναφορά για τις προσπάθειες του Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων Ι. Δανόπουλου σχετικά με την ίδρυση μιας πλούσιας σχολικής βιβλιοθήκης στο Διδυμότειχο. Στην προσπάθεια αυτή συνέβαλαν καθοριστικά (μεταξύ και άλλων ανθρώπων), η Άννα Γιαννοπούλου μαζί με τον αδελφό της Γιάννη. Συγκεκριμένα το άρθρο έχει ως εξής : «Ο κ. Ιωάννης Γιαννόπουλος Διοικητής εν Αθήναις του Λόχου Ραδιοτηλεγραφητών, τέκνον του Διδυμοτείχου διά το οποίον ειλικρινώς υπερηφανευόμεθα, προθύμως εδέχθη την γενομένην εις αυτόν παράκλησιν περί αγοράς βιβλίων δια την εν λόγω βιβλιοθήκην και εκτός των αγορασθέντων 40 βιβλίων διά χρημάτων της βιβλιοθήκης εδώρησε και 65 βιβλία εκ της δικής του βιβλιοθήκης, σοβαρού περιεχομένου, ωσαύτως δε μετά της Δίδος αδελφής του Άννης, παιδαγωγού του Αρσακείου κατόρθωσαν και συνέλεξαν από τα μεγαλύτερα βιβλιοπωλεία των Αθηνών περί τα 70 βιβλία ως δωρεάν διά το σχολείον της Πατρίδος των. Συναισθανόμενοι την σημασίαν της ιδρυθείσης βιβλιοθήκης συγχαίρομεν την Δίδα Άνναν Γιαννοπούλου και τους κ. Ι. Γιαννόπουλον, Ι. Δανόπουλον, Γ. Βαφειάδην, Πολύμερον Σιγγούναν ως και τους οπωσδήποτε συντελέσαντας»[26].
Θα κλείσουμε το παρόν κείμενο με μία καταγραφή των μελετών – μεταφράσεων που εκπόνησε η Άννα Γιαννοπούλου μέχρι το 1934. Από το βιβλίο «Η ανατροφή των θυγατέρων μας», το οποίο εντοπίσαμε στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου Κρήτης anemi.lib.uoc.gr, θα παραθέσουμε κάποιους τίτλους εργασιών που παρατίθενται στην τελευταία σελίδα ως δημοσιεύματα της ιδίας. Πριν από την καταγραφή των πονημάτων της αξίζει να παραθέσουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το εν λόγω βιβλίο της, το οποίο εκδόθηκε το 1934 : «Η Οικογένεια είναι αγία. Η γυναίκα λαμβάνει την τελείωσίν της (τελειοποίησή της) εις την μητρότητα. Αυτή της δίδει την ευκαιρίαν να μεταδώσει την λαμπάδα της ζωής αναμμένην εις τας επερχομένας γενεάς. Αυτή δημιουργεί μεταξύ μητρός και τέκνου δεσμούς ανεκφράστου ευτυχίας, δεσμούς αιωνιότητος προς το ανθρώπινον γένος»[27].
Δημοσιευμένες μελέτες – μεταφράσεις της Άννας Γιαννοπούλου
1. «Allocution a Pestaloggi» : Journal d’ Yverdon No 144. 14 Septembre 1925. (Premier voyage d’ etudes des educateurs Grecs en Suisse).
2. Το νέον σχολείον και ο κινηματογράφος». Εκδ. Μ. Σ. Ζηκάκη. Αθήναι 1929.
3. «L’ ecole nouve;;e et le cinematographe» article publie a «la revue international du cinema educateur» de la Societe des Nations No 6 -11 annee. Jouin 1930.
4. «Η μητική στοργή και η πατρική αγάπη ψυχολογικώς και παιδαγωγικώς εξεταζομέναι» : Marg. Evard (μετάφρασις) Έκδ. Ι. Σιδέρη, Αθήναι 1933.
5. «Το πρόβλημα της γενικής μορφώσεως» Paul Langevin (μετάφρασις). Δελτίον ομοσπονδίας λειτουρ. Μεσ. Εκπαιδ. Αρ. φυλ. 78. Φεβρ 1933.
6. «Πως θα δημιουργήσουμε εκπαίδευσιν προσαρμοζομένην προς την σύγχρονον εποχήν». Henri Pieron (μετάφρασις). Δελτ. Ομοσπ. Λειτ. Μ. Εκ. αρ. φυλ. 81. Μάιος 1933.
7. «Το παιδαγωγικόν κουκλοθέατρον, η σημασία, τα μέσα και η εφαρμογή αυτού (από την σχολικήν ζωήν). Σύγχρονος διδακτική Gaudig. Καλλιάφα. Εκ. β΄. σελ 485 και εις αυτοτελές τεύχος. Εκδ. Δ. Δημητράκος. Αθήναι 1933.
8. «Από το οικογενειακόν προς το κοινωνικόν πνεύμα» D. O. Decroly (μετάφρασις). Εις «Το παιδί», όργανον της εταιρείας προς προστασίαν της Παιδικής και Εφηβικής ηλικίας. Ιούνιος 1934.
Σχετικά με το τέλος της Άννας Γιαννοπούλου, από το μήνυμα που έστειλε ο Δρ. Θεόδωρος Μωϋσιάδης (Γλωσσολόγος και υπεύθυνος του τμήματος ψηφιοποίησης της Φ.Ε.), κατόπιν αιτήματος του καθηγητή κ. Ιωάννη Καργάκου, ενημερωνόμαστε ότι : «Πέθανε στις 2 Μαρτίου 1949. Κατά το έτος 1948 ταλαιπωρείτο από διάφορες ασθένειες και νοσηλεύθηκε επί μήνες, αναπληρωνόταν δε στη διδασκαλία και στη διεύθυνση της Ακαδημίας από δύο καθηγήτριες. Τον επικήδειο λόγο είχε εκφωνήσει ο τότε Πρόεδρος του Δ.Σ. της Φ.Ε. Παναγιώτης Πουλίτσας, εξαίροντας την 26ετή υπηρεσία της στα σχολεία της Εταιρείας».
Αυτά ήταν όσα στοιχεία μπορέσαμε να αλιεύσουμε για τη μεγάλη Ελληνίδα και Αρσακειάδα παιδαγωγό Άννα Γιαννοπούλου, η οποία γεννήθηκε και κατάγεται από το Διδυμότειχο. Αφιέρωσε όλη τη ζωή της στο παιδαγωγικό της έργο, επιλέγοντας να μη κάνει δική της οικογένεια, καθώς αποφάσισε να υπηρετήσει με όλη της την ψυχή την παιδαγωγική επιστήμη και να σταθεί ως μάνα και αδελφή στις μαθήτριές της, προκειμένου να τις καμαρώσει άξιες μητέρες, δασκάλες και παιδαγωγούς. Η Άννα Γιαννοπούλου όντως : «έσβησε μορφώνοντας Ελληνοπούλες»!!!
Πηγές – Βιβλιογραφία
– Άννης Γιαννοπούλου, Η ανατροφή των θυγατέρων μας συμφώνως προς την φύσην της γυναικός και τας ανάγκας της συγχρόνου κοινωνίας, εκδόσεις οίκου Μιχαήλ Ι. Σαλίβερου, Αθήναι 1934.
– Γιάννη Γ. Γιαννόπουλου, Ηλεκτρολογία – Ραδιοτεχνικές (τρίτομο), εκδόσεις Ράδιο Καραγιάννη ΑΕ 1950.
– Γιάννης Γιαννόπουλος, Βιογραφικό σημείωμα του υποβληθέν στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς στις 3-6-58 (Πανεπιστήμιο Πειραιώς Αρ. Πρωτ. 20181555/29-3-2018).
– Εφημερίδα «Θράκη», άρθρο «Βιβλιοθήκη των σχολείων», φύλλο 22, 29 Ιουν 1930.
– Θεοχάρη Βολάνιου, Το Διδυμότειχο διά μέσω των αιώνων, Δήμος Διδυμοτείχου, Διδυμότειχο 2002.
– Ιωάννη Α. Σαρσάκη, Γιάννης Γιαννόπουλος – ένας πρωτοπόρος και ρηξικέλευθος Διδυμοτειχίτης επιστήμονας, kastropolites.com.
– Καστώρη Νικολέτα, Οι παραδοσιακοί κουκλοήρωες Φασουλής και Καραγκιώζης, Πτυχιακή Εργασία Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2003.
– Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων, Επ’ ευκαιρία της εκατονταετηρίδος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, 1836-1936.
– https://decrolymethod.wordpress.com, Οβίντ Ντεκρολί.
– https://history.arsakeio.gr
– el.wikipedia.org/wiki/Γιόχαν_Χάινριχ_Πεσταλότσι
– el.wikipedia.org/wiki, Μαρία Μοντεσσορί,
[1]. Βλ. Ιωάννη Α. Σαρσάκη, Γιάννης Γιαννόπουλος – ένας πρωτοπόρος και ρηξικέλευθος Διδυμοτειχίτης επιστήμονας, kastropolites.com
[2]. Βλ. Γιάννη Γ. Γιαννόπουλου, Ηλεκτρολογία – Ραδιοτεχνικές (τρίτομο), εκδόσεις Ράδιο Καραγιάννη ΑΕ 1950.
[3]. Βλ. Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων, Επ’ ευκαιρία, της εκατονταετηρίδος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, Πηνελόπη Μ. Καΐρη, ¨Η Άννα Γιαννοπούλου Διευθύντρια Αρσακείου Αθηνώ¨, 1836-1936. & Βιογραφικό σημείωμα του Γιάννη Γιαννόπουλου υποβληθέν στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς στις 3-6-58 (Πανεπιστήμιο Πειραιώς Αρ. Πρωτ. 20181555/29-3-2018).
[4]. Βλ. Άννης Γιαννοπούλου, Η ανατροφή των θυγατέρων μας συμφώνως προς την φύσην της γυναικός και τας ανάγκας της συγχρόνου κοινωνίας, εκδόσεις οίκου Μιχαήλ Ι. Σαλίβερου, Αθήναι 1934, σ. 39.
[5]. Βλ. Βιογραφικό σημείωμα του Γιάννη Γιαννόπουλου υποβληθέν στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς στις 3-6-58 (Πανεπιστήμιο Πειραιώς Αρ. Πρωτ. 20181555/29-3-2018).
[6]. Βλ. Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων, Ό.π., σ. 128.
[7]. Βλ. Στο ίδιο, σ. 128.
[8]. Βλ. Θεοχάρη Βολάνιου, Το Διδυμότειχο διά μέσω των αιώνων, Δήμος Διδυμοτείχου, Διδυμότειχο 2002, σ. 292.
[9]. https://history.arsakeio.gr
[10]. Βλ. Αρσάκειο Λάρισας. Ένα πλήρες σχολείο στον Θεσσαλικό κάμπο, https://history.arsakeio.gr.
[11]. Βλ. Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων, Ό.π., σ. 128.
[12]. Βλ. Από τις Διευθύντριες στους Διευθυντές, https://history.arsakeio.gr.
[13]. Βλ. Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων, Ό.π., σ. 130.
[14]. el.wikipedia.org/wiki/Γιόχαν_Χάινριχ_Πεσταλότσι
[15]. Βλ. Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων, Ό.π., σ. 128.
[16]. Βλ. Το Πάσχα τού 1936 στο Αρσάκειο Ψυχικού : «Την 5η ημέρα τού εορτασμού της Εκατονταετίας της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, που πραγματοποιήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 1936 στο Θέατρο τού Αρσακείου Ψυχικού, προβλήθηκε μια ταινία από τη ζωή των μαθητριών στο Σχολείο. Σκηνοθέτης της ήταν ο Κωνσταντίνος Λελούδας, ένας από τους ικανότερους και εμπειρότερους κινηματογραφιστές της εποχής, ο οποίος είχε έρθει από την Αμερική. Εκεί είχε εργαστεί σε πολλά μεγάλα στούντιο και οι γνώσεις του για την τέχνη τού κινηματογράφου ήταν πολλές. Μάλιστα ήταν αυτός που ξεχώρισε το ταλέντο τού Μάνου Κατράκη δίνοντάς του ρόλο σε μία ταινία του. Δυστυχώς δεν έχει σωθεί ολοκληρωμένο αυτό το ντοκιμαντέρ από τη ζωή στο Αρσάκειο με το μοντάζ τού δημιουργού του. Διασώθηκαν όμως ως τις μέρες μας κινηματογραφημένα αμοντάριστα αποσπάσματα που παρουσιάζουν ‒μεταξύ άλλων‒ και μέρος από τον εορτασμό της Μεγάλης Εβδομάδος στο Αρσάκειο Ψυχικού το 1936. Φυσικά το ντοκιμαντέρ αυτό δεν έχει ήχο. Η προβολή διακόπτεται από επιγραφές που αναγγέλλουν αυτό που θα ακολουθήσει. Εδώ παρουσιάζονται τα αποσπάσματα της ταινίας που αναφέρονται στον εορτασμό τού Πάσχα στο Αρσάκειο το 1936. Τότε Πρόεδρος της Φ.Ε. ήταν ο Κωνσταντίνος Κυριακός, Αντιπρόεδρος ο Γεώργιος Ιατρού, Γραμματέας ο Ιωάννης Θεοδωρίδης και μέλη οι Δημήριος Αιγινίτης, Γεώργιος Αναγνωστόπουλος, Περικλής Βλάχος, Ιωάννης Δοανίδης, Μιχαήλ Ευλάμπιος, Αχιλλέας Κύρου, Σπυρίδων Λοβέρδος, Παναγιώτης Οικονόμου και Σπυρίδων Τσαγρής. Επόπτης των Σχολείων της Φ.Ε. ήταν ο Σπυρίδων Καλλιάφας, διευθύντρια της Παιδαγωγικής Ακαδημίας ήταν η Άννα Γιαννοπούλου και διευθύντρια τού Αρσακείου Οικοτροφείου και της Αστικής Σχολής η Ασπασία Σκορδέλλη. Το εγχείρημα αυτό μας παρουσιάζει τη ζωή στον τόσο γνωστό χώρο του Αρσακείου Ψυχικού μιαν άλλη εποχή που έχει πια περάσει». Πηγή : Το Πάσχα τού 1936 στο Αρσάκειο Ψυχικού – σπάνιο βίντεο, history.arsakeio.gr.
[17]. Βλ. https://decrolymethod.wordpress.com, Ο Ovide Decroly ήταν Βέλγος παιδαγωγός, σπούδασε ιατρική στις Βρυξέλλες και ειδικεύτηκε στην παιδαγωγική στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Ασχολήθηκε με τα προβλήματα των παιδιών με ειδικές ανάγκες και ίδρυσε στις Βρυξέλλες ένα ειδικό σχολείο για την εκπαίδευσή τους (1901). Η επιτυχία του ιδρύματος τον ώθησε, έπειτα από έξι χρόνια, στη δημιουργία ενός σχολείου για φυσιολογικά παιδιά, το École de l’Ermitage, το οποίο απέκτησε την ονομασία του από την ομώνυμη οδό όπου βρισκόταν..
[18]. Βλ. el.wikipedia.org/wiki, Η Μαρία Μοντεσόρι (31 Αυγούστου 1870 – 6 Μαΐου 1952) ήταν Ιταλίδα παιδαγωγός, φιλόσοφος και ιατρός, γνωστή για τα γραπτά της στην επιστημονική παιδαγωγική και για τη φιλοσοφία της εκπαίδευσης που φέρει το όνομά της, το μοντεσοριανό παιδαγωγικό σύστημα, ή μοντεσοριανή μέθοδος, το οποίο αποτέλεσε πρωτοπορία για την εποχή του και εξακολουθεί να εφαρμόζεται ακόμα και σήμερα σε αρκετά σχολεία, τα επονομαζόμενα μοντεσοριανά σχολεία ή μοντεσοριανές σχολές.
[19]. Βλ. Καστώρη Νικολέτα, Οι παραδοσιακοί κουκλοήρωες Φασουλής και Καραγκιώζης, Πτυχιακή Εργασία Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2003, σσ, 20-21.
[20]. Βλ. Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων, Ό.π., σ. 130.
[21]. Βλ. Στο ίδιο, σσ. 130-131.
[22]. Βλ. Παιδαγωγικές Ακαδημίες της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, history.arsakeio.gr.
[23]. Βλ. Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων, Ό.π., σ. 131.
[24]. Η Ημέρα τού Συνδέσμου Αποφοίτων Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας κατά τον εορτασμό της Εκατονταετηρίδος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, https://history.arsakeio.gr.
[25]. Βλ. Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων, Ό.π., σ. 145.
[26]. Βλ. Εφημερίδα «Θράκη», άρθρο «Βιβλιοθήκη των σχολείων», φύλλο 22, 29 Ιουν 1930, σ. 4.
[27]. Βλ. Άννης Γιαννοπούλου, Η ανατροφή των θυγατέρων μας, Ό.π., σ. 90.
