Όπως εξηγούν πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, με το νέο καθεστώς που έχει διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες – όπου έχει καταργηθεί πλέον η δυνατότητα τακτοποίησης ιδιοκτησιών με μεγάλες αυθαιρεσίες (τα αυθαίρετα της λεγόμενης κατηγορίας 5) – έχουν δημιουργηθεί πολύ σοβαρές δυσλειτουργίες, αδικίες, προβλήματα αλλά και κωμικοτραγικές καταστάσεις.
Ένας ιδιοκτήτης ακινήτου με μεγάλη αυθαιρεσία (για παράδειγμα υπόγειο μονοκατοικίας έχει γίνει μέρος του σπιτιού, όπως συμβαίνει με χιλιάδες μεζονέτες σε όλη τη χώρα) σήμερα δεν μπορεί να το δηλώσει και να το τακτοποιήσει πληρώνοντας το αντίστοιχο πρόστιμο. Εάν όμως πεθάνει οι κληρονόμοι του μπορούν – με τις… ευλογίες του νομοθέτη – να το τακτοποιήσουν (!).
Κατά τις ίδιες πηγές, μία ακόμη πρόβλεψη του τελευταίου νόμου που δημιουργεί νέα ευτράπελα είναι η δυνατότητα που δόθηκε από το ΥΠΕΝ να δηλώνονται αυθαίρετα της κατηγορίας 5 σε περιοχές που έχουν κηρυχτεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης έπειτα από φυσικές καταστροφές, όπως φωτιές ή πλημμύρες. Το σκεπτικό πίσω από την πρόβλεψη αυτή είναι να μπορούν να αποζημιωθούν οι πληγέντες, να επισκευάσουν ή να ξαναχτίσουν.
Ποιο είναι το πρόβλημα; Το πρόβλημα είναι επειδή η ρύθμιση είναι οριζόντια, μπορούν όλοι μέσα στο 2021 να δηλώσουν τα αυθαίρετά τους ανεξάρτητα αν ανήκουν στους πληγέντες (!), εάν η δημοτική ενότητα στην οποία ανήκουν έχει χαρακτηριστεί ως πληγείσα.
Σημειώνεται πως στην κατηγορία 5 ανήκουν τα ακίνητα που είτε δεν έχουν οικοδομική άδεια, είτε έχουν υπέρβαση – τουλάχιστον – κατά 40% στην κάλυψη και στη δόμηση ή καθ’ ύψος πάνω από 20%. Αν και αυτή η προς τακτοποίηση κατηγορία αυθαιρέτων ξεκίνησε να υπάρχει το 2013 (νόμος Καλαφάτη) και συνέχισε το 2017 (νόμος Σταθάκη), από τον περασμένο Οκτώβριο, κανένα ακίνητο που ανήκει σε αυτήν την κατηγορία δεν μπορεί να δηλωθεί, να μεταβιβαστεί ή να αξιοποιηθεί και θα πρέπει να κατεδαφιστεί.
Ηδη, έχει ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση για την ενσωμάτωση του νέου σχεδιασμού υπό τον αρμόδιο υφυπουργό Νίκο Ταγαρά στο νομοσχέδιο για την ανακύλωση που αναμένεται να κατατεθεί μέσα στο επόμενο διάστημα στη Βουλή.
Σήμερα τα Νέα παρουσιάζουν τους βασικούς άξονες των νέων νομοθετικών ρυθμίσεων του ΥΠΕΝ που εστιάζουν στα προβλήματα που έχουν προκύψει από την κατάργηση της κατηγορίας 5 των αυθαιρέτων.
Ποια είναι τα προβλήματα;
Α) Μένουν εκτός χρηματοδότησης τα δημόσια κτίρια: Το βασικότερο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, είναι το γεγονός πως ενώ έχει σχεδιάσει ένα τεράστιο «κύμα ανακαίνισης» δημόσιων κτιρίων με εξασφαλισμένους πόρους – για τα οποία έχει συμφωνήσει και χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ – πολλοί δημόσιοι φορείς αδυνατούν να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες, διότι τα κτίριά τους χαρακτηρίζονται «αυθαίρετα».
Κι αυτό συμβαίνει όχι διότι χτίστηκαν παράνομα αλλά πολλά από αυτά έχουν χτιστεί όχι ως κτίρια αλλά ως δημόσια έργα, ως στρατιωτικά, με ειδικές ρυθμίσεις κ.λπ., οπότε δεν καλύπτουν τις προϋποθέσεις της πολεοδομικής νομοθεσίας, όπως είναι οι καλύψεις γηπέδων, οι αποστάσεις, η θέση τους στο οικόπεδο κ.ά
Την ίδια ώρα, εκατοντάδες κτίρια στην επαρχία, που έχουν χτιστεί την περίοδο 1950-1980, οπότε άλλαξαν οι κανονισμοί κτιρίων, δεν έχουν τις μελέτες αλλά και τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται σε νεότερα κτίρια με συνέπεια να χαρακτηρίζονται ως «αυθαίρετα».
Στα Χανιά για παράδειγμα, έπειτα από έρευνα του τοπικού ΤΕΕ, όπου εξετάστηκαν 69 ακίνητα, αποκαλύφθηκε πως όλα τα σχολεία, με βάση τον ορισμό του νόμου, θα πρέπει να χαρακτηριστούν ως αυθαίρετα (!).
Β) Προκλήθηκαν προβλήματα με έργα συντήρησης: Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, τεράστιο πρόβλημα αντιμετώπισαν τους προηγούμενους μήνες πολλοί δημόσιοι φορείς που κάνουν έργα συντήρησης ή αναθέτουν υπηρεσίες και μελέτες για την ακίνητη περιουσία τους, με κοινοτικούς πόρους. Για παράδειγμα, κατά τις ίδιες πηγές, το ΑΠΘ δεν μπορούσε να προχωρήσει διαγωνισμό καθαριότητας διότι απαιτούνταν στοιχεία νομιμότητας των κτιρίων.
Γ) Υπάρχει κόλλημα στις μεταβιβάσεις ιδιωτικών ακινήτων: Με το ισχύον καθεστώς εξαιρούνται της απαγόρευσης δηλώσεων τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 που αποκτούνται μέσω αναγκαστικού πλειστηριασμού ή leasing μόνο από τις τράπεζες και όχι από ιδιώτες.
Αποτέλεσμα των περιορισμών είναι το ίδιο αυθαίρετο εάν ανήκει σε ιδιώτη να μην μπορεί να τακτοποιηθεί, ενώ αν το «πάρει» η τράπεζα να μπορεί… Δημιουργείται έτσι, όπως ανέφερε πρόσφατα και ο υφυπουργός Νίκος Ταγαράς, πρόβλημα ισονομίας. Για τον λόγο αυτό, όπως είπε, «θα δώσουμε διεξόδους καθώς υφίστανται πολλά προβλήματα λόγω της μη συνέχισης υπαγωγής τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών, είτε κτιρίων με αυθαίρετες αλλαγές χρήσης».
